Długie, o lancetowatym kształcie, błyszczące z wierzchu i bardzo efektownym wyglądzie liście – to właśnie języcznik zwyczajny, rzadka paproć, która objęta jest ścisłą ochroną.
Paproć zwana też językiem jelenim, właśnie od kształtu liści, jest rośliną zimozieloną, jej liście wyrastają bezpośrednio z kłącza tworząc piękny pióropusz.
Języcznik zwyczajny (zanokcica języcznik, Asplenium scolopendrium) to gatunek paproci należący do rodziny zanokcicowatych. Ma specyficzne wymagania – rośnie w wilgotnych lasach liściastych, na glebach próchniczych o odczynie zasadowym, preferuje północne zbocza, cieniste i wilgotne miejsca, takie jak żleby i brzegi jaskiń. Osiąga wysokość 15-60 cm. W warunkach naturalnych znajduje się pod ścisłą ochroną.
Liście są duże, mają nawet 60 cm długości i do 6 cm szerokości. Od innych paproci różni je niepodzielność. Wierzch liści jest błyszczący, spód jest mocno unerwiony.
Zarodnie wyrastają na spodniej stronie liści płonnych układając się liniowo tworząc charakterystyczne “żebra”, mają nawet 2,5 cm długości. Zarodniki mają brunatną barwę, dojrzewają w okresie lipiec – wrzesień, kiełkują po ok. 30 dniach.
Występowanie
Naturalne stanowiska w Polsce znajdują się głównie w Karpatach i na Wyżynie Krakowsko-Częstochowskiej, nieliczne w Sudetach i na Roztoczu. Populacje liczą do kilkudziesięciu osobników, największa liczy ok. 2500 osobników i znajduje się na terenie Beskidu Niskiego.
W Beskidzie Wyspowym języcznik występuje tylko na 2 stanowiskach – na Lubogoszczu oraz na Kostrzy (Rezerwat przyrody Kostrza).
Oryginalny pokrój i piękne liście sprawiają, że paproć chętnie jest wykorzystywana jako roślina ozdobna – zarówno doniczkowa, jak i do nasadzeń w ogrodach.
Ochrona i zagrożenia
Paproć objęta jest ścisłą ochroną gatunkową od 1957 roku. Na „Czerwonej liście roślin i grzybów Polski” jest umieszczona w grupie gatunków wymierających, krytycznie zagrożonych.
Języcznik jest gatunkiem, który wymaga specyficznego siedliska – o odpowiedniej wilgotności i dużym zacienieniu, dlatego zmiana tych warunków ogranicza jego możliwości bytowania i rozwoju.
Zagrożeniem dla języcznika są z jednej strony właśnie te niekorzystne zmiany, które zachodzą w środowisku naturalnym – wzrost temperatury, zmniejszona ilość, nawet długie okresy bez opadów oraz mniejsza ilość pokrywy śnieżnej, która ma ogromny wpływ na zasilanie siedlisk w okresie wiosennym.
Kolejnym zagrożeniem dla tych paproci są działania człowieka – wykopywanie roślin w celu przenoszenia ich do ogrodów.
Ciekawostki
Roślina wykorzystywano dawniej do leczenia padaczki, gruźlicy, biegunek oraz kaszlu.
Nalewka z języcznika stosowana jest jako preparat wspomagający prawidłowy metabolizm, przy dolegliwościach wątrobowych, chorobach układu oddechowego, w przypadku zaburzeń hormonalnych.
Dołącz do nas na Facebooku
