Muzeum Przemysłu Naftowego i Gazowniczego w Bóbrce

W Bóbrce, w miejscu powstania pierwszego na świecie przedsiębiorstwa naftowego, działa niezwykłe muzeum – interaktywne i multimedialne Muzeum Przemysłu Naftowego i Gazowniczego. Możemy tu zobaczyć czynny do dzisiaj szyb naftowy, z którego wiadrem można zaczerpnąć oryginalną ropę naftową, obejrzeć autentyczne obiekty oraz narzędzia i urządzenia wykorzystywane w pracach wydobywczych – wiertnice, pompy i aparaturę laboratoryjną, a dzięki multimedialnym ekspozycjom i hologramom przenieść się do czasów działalności samego Ignacego Łukasiewicza.

Kopalnia Bóbrka powstała w 1854 r. – jest to najstarsza na świecie kopalnia ropy naftowej. Obecnie kopalnia pełni rolę muzeum, ale nadal są tu czynne szyby naftowe.
10 grudnia 2018 r. “Bóbrka- najstarsza kopalnia ropy naftowej” otrzymała tytuł Pomnika Historii. Muzeum w Bóbrce stara się o wpisanie na listę UNESCO.

Kopalnia ropy naftowej w Bóbrce

Kopalnia Bóbrka powstała w 1854 r. Jej założycielami, a jednocześnie pionierami przemysłu naftowego, byli: Ignacy Łukasiewicz (wtedy farmaceuta), Tytus Trzecieski (ziemianin, inicjator założenia kopalni) oraz Karol Klobassa-Zrencki (właściciel wsi Bóbrka). Kopalnia słynęła z doskonałej organizacji i nowoczesnych metod wydobycia.

Nie byłoby sukcesu Bóbrki, gdzie nie wcześniejsze osiągnięcia Ignacego Łukasiewicza, który jako pierwszy wydestylował naftę z ropy naftowej i zastosował ją do oświetlenia, on też był projektantem lampy naftowej – bardziej wydajnej od zwykłych świec oraz tańszej w eksploatacji od stosowanych wcześniej olejów i oświetlenia gazowego.

Jan Józef Ignacy Łukasiewicz (1822 – 1882) to postać niezwykła, z wykształcenia farmaceuta, był też sprawnym przedsiębiorcą, działaczem niepodległościowym, społecznikiem i filantropem. Urodził się 8 marca 1822 roku we wsi Zaduszniki (obecnie województwo podkarpackie). Studiował farmację, pracował m.in. w aptece Piotra Mikolascha we Lwowie, gdzie wspólnie z Janem Zehem prowadził badania nad destylacją ropy. Na przełomie roku 1852/1853 otrzymali destylat naftowy, który wykorzystano w lampach naftowych zaprojektowanych przez Łukasiewicza. Pierwsza lampa naftowa zapłonęła w marcu 1853 r. w aptece, w której pracował Łukasiewicz. Natomiast 31 lipca 1853 r. wykorzystano lampy w szpitalu lwowskim, co pozwoliło na wykonanie operacji w nocy – data ta jest uznawana za symboliczną, oficjalną datę narodzin przemysłu naftowego w Polsce. Lampa naftowa do powszechnego użytku weszła w latach 1860–1865.
Wynalazek lampy i otrzymanie nafty przyczyniły się bezpośrednio do powstania przemysłu naftowego, najpierw jako drobnych spółek, a potem dużych przedsiębiorstw.

Ignacy Łukasiewicz założył nie tylko kopalnię w Bóbrce, otworzył też m.in. rafinerię w Klęczanach koło Nowego Sącza, był inicjatorem powstanie kopalni nafty w Ropiance, Wilszni, Smerecznem (Beskid Dukielski),  oraz w Ropie i Wójtowej (Gorlickie). W Ulaszowicach pod Jasłem założył pierwszą na ziemiach polskich destylarnię ropy naftowej.
Na terenie kopalni Bóbrka doskonalił technikę wiercenia otworów, wprowadził do użytku wiertnicę ręczną (1862 rok), później zastosował maszyny parowe do napędu wiertnic. Dbał też o “marketing” – osobiście reklamował i sprzedawał wytwarzane produkty.

Łukasiewicz w młodości aktywnie działał na rzecz niepodległości Polski, pod koniec życia został wybrany do Sejmu Galicyjskiego. Był działaczem społecznym i filantropem, część dochodów przekazywał na cele charytatywne. Był twórcą opieki socjalnej na kopalni Bóbrka – założył tzw. Kasę Bracką czyli system ubezpieczeń pracowników na kopalni. Wspierał budowę szkół, kościołów, dróg i i mostów, założył Szkołę Koronkarską dla dziewcząt w Chorkówce, którą prowadziła jego żona.
Za działalność charytatywną w 1873 roku został uhonorowany przez papieża Piusa IX tytułem Szambelana Papieskiego i  Orderem Św. Grzegorza.

Zmarł 7 stycznia 1882 roku w Chorkówce, został pochowany na cmentarzu parafialnym w Zręcinie.

Muzeum Przemysłu Naftowego i Gazowniczego im. Ignacego Łukasiewicza w Bóbrce

Muzeum Przemysłu Naftowego i Gazowniczego utworzono w 1961 r. na terenie najstarszej części kopalni, na obszarze ok. 20 ha.

Znajduje się tutaj wiele zabytkowych obiektów pochodzących z czasów działalności samego Ignacego Łukasiewicza, m.in.:
– 2 oryginalne szyby naftowe, tzw. kopanki z XIX wieku – „Franek” – wykonana ręcznie około 1860 roku do głębokości 20 m, i kopanka „Janina” – ręcznie wykopana do głębokości 96 m, potem pogłębiona wiertnicą ręczną do 156 m głębokości, do dziś jest eksploatowana),
– warsztat mechaniczny z 1864 roku, który służył do obsługi wierceń metodą udarową,
– drewniana kuźnia kopalniana z 1856 roku z wyposażeniem, paleniska są podsycane za pomocą skórzanego miecha z lat 1890-1895,
– zrekonstruowana wiertnica ręczna z 1862 roku, służąca do wiercenia metodą udarową płytkich otworów.

Cennym zabytkiem jest też stojący w muzeum kamienny obelisk ustawiony przez Ignacego Łukasiewicza w 1872 r. na pamiątkę założenia kopalni. Widnieje na nim napis: „Dla utrwalenia pamięci założoney kopalni oleyu skalnego w Bóbrce, w roku 1854 – Ignacy Łukaszewicz”.

W Budynku Administracyjnym kopalni, tzw. “Dom Łukasiewicza” z 1865 roku można zobaczyć ekspozycję apteczną, kolekcję lamp naftowych, fotografii oraz ekspozycję geologiczną. Prezentowane jest tutaj słuchowisko multimedialne, którego bohaterem jest I. Łukasiewicz. W gabinecie znajdują się portrety Ignacego Łukasiewicza i jego żony Honoraty oraz zbiór mebli z ich zniszczonego dworku w Chorkówce.

W wielu budynkach prezentowane są makiety oraz nowoczesne multimedialne ekspozycje i hologramy, dzięki którym możemy przenieść się do czasów z początku działania kopalni.

Ścieżki edukacyjne poprowadzone są przez zalesiony teren, co sprawia, że sam spacer jest już dużą przyjemnością.

Na terenie muzeum znajduje się też sporo nowocześniejszych eksponatów przedstawiających kompleksowe wyposażenie terenów wiertniczych, samej kopalni i towarzyszących urządzeń.

Jest tu nawet zrekonstruowana stacja benzynowa z autentyczną cysterną.

Zwiedzanie muzeum, godziny otwarcia i cennik

Muzeum w Bóbrce otwarte jest cały rok, od wtorku do niedzieli. Nieczynne jest w poniedziałki oraz w dni świąteczne. Godziny otwarcia są zmienne, w zależności od pory roku. Szczegółowe informacje o godzinach otwarcia i cennik wstępu: https://bobrka.pl/cennik/

Muzeum można zwiedzać indywidualnie (bez limitu czasowego) oraz z przewodnikiem. Zainteresowani opieką przewodnika mają do wyboru kilka tras turystycznych, szczegółowy program i oferta: https://bobrka.pl/trasy-oprowadzania-z-przewodnikiem

Odwiedzając Bóbrkę warto się rozglądać po okolicy – można zauważyć stojące w polach czynne szyby naftowe.

Źródło – strona Muzeum Przemysłu Naftowego i Gazowniczego w Bóbrce