Przełom Białki pod Krempachami

“Przełom Białki pod Krempachami” to wyjątkowo malownicze miejsce na skraju Pienin Spiskich – pomiędzy dwiema wysokimi skałami – Kramnicą i Obłazową przepływa Białka – jedna z najczystszych i najzimniejszych rzek w Polsce, która tworzy w tym miejscu przełom o szerokości ok. 100 m.
Rejon przełomu Białki, oprócz walorów krajobrazowych, ma także ogromną wartość przyrodniczą i archeologiczną – w Jaskini Obłazowej znaleziono bowiem najstarsze ślady człowieka w Pieninach (sprzed 40 tys. lat) oraz pochodzący sprzed 30 tys. lat bumerang z ciosu mamuta, który jest najstarszym bumerangiem na świecie.

Odwiedzając “Przełom Białki pod Krempachami” przejdziemy najpierw koło znajdującej się nieopodal parkingu góry Obłazowej (670 m n.p.m.). Znajduje się ona na lewym brzegu rzeki, na obszarze Kotliny Orawsko-Nowotarskiej i wznosi się 53 m nad poziomem wody. Ta niepozorna, wapienna skała kryje w sobie wiele ciekawostek i tajemnic. W znajdującej się w zboczu po stronie południowej Jaskini Obłazowej znaleziono ślady człowieka sprzed 40 tys. lat, które są najstarszymi śladami człowieka w Pieninach oraz bumerang z ciosu mamuta pochodzący sprzed 30 tys. lat, który jest najstarszym bumerangiem na świecie. W grocie odkryto również najstarsze na ziemiach polskich członki kostne człowieka (datowane są one na ok. 30000 lat).

Odkrycia te były początkiem wieloletnich badań archeologicznych, podczas których znaleziono nie tylko wiele ciekawych przedmiotów, m.in. zawieszki z muszli kopalnych ślimaków i z kłów lisa polarnego, kamienne artefakty, ale też szczątki zwierząt – m.in. nosorożca włochatego, renifera, lwa jaskiniowego i hieny jaskiniowej.
Badania potwierdziły, że grota ta była wielokrotnie zasiedlana – zamieszkiwali tu neandertalczycy (od ok. 100 do 40 tysięcy lat p.n.e.), a w późniejszych tysiącleciach grupy wczesnych Homo sapiens.

W zboczach jaskinie po stronie południowo-wschodniej występują jeszcze 2 groty – Schronisko w Obłazowej I i Schronisko w Obłazowej II – były one znane od dawna – okoliczni mieszkańcy wydobywali z niej wapień.

Po prawej stronie Białki znajduje się kolejna skała – Kramnica (688 m n.p.m.), która wznosi się 65 m nad poziomem rzeki, znajduje się już na obszarze Pienin Spiskich. Pod skałą przepływa woda z jednej z odnóg Białki. Występujące w wapiennej skale czerwone przebarwienia świadczą o niewielkiej zawartości rud żelaza.

Należy jeszcze dodać, że zarówno Obłazowa jak i Kramnica  są wyjątkowe pod względem botanicznym – znaleźć tu można sąsiadującą ze sobą różnorodną roślinność – zarówno gatunki wapieniolubne, jak i alpejskie, których nasiona „dostarczyła” Białka płynąca z Tatr. Na tym niewielkim obszarze występuje ponad 400 gatunków roślin, w tym 20 chronionych.

Ciekawostka Stojące na przeciwnych brzegach Białki skały: Kramnica (688 m) i Obłazowa (670 m) geologicznie należą do Pienińskiego Pasa Skałkowego, ale Kramica znajduje się w Pieninach Spiskich, a Obłazowa Skała w Kotlinie Orawsko-Nowotarskiej. Dawniej obydwie skały stanowiły jeden masyw, rozcięła je Białka tworząc szeroki na ok. 100 m przełom.

Rejon ten został objęty ochroną rezerwatu krajobrazowego – „Przełom Białki pod Krempachami”, który został utworzono z uwagi na wyjątkowe walory tego miejsca. Pierwszy działania ochronne podjęto już w 1931 r., w 1959 potwierdzono jego status prawny. Rezerwatem objęte jest 8,51 ha powierzchni. Niestety, pomimo tablic informujących o zasadach obowiązujących podczas zwiedzania terenu rezerwatu dochodzi do niszczenia roślinności naskalnej, widać też ślady po ogniskach i różne zanieczyszczenia.

Łatwy i szybki dostęp do przełomu sprawia, że miejsce to chętnie odwiedzają turyści, dodatkowo skuszeni faktem, że Białka należy do najczystszych i najzimniejszych rzek w Polsce, dlatego też tereny nad jej brzegiem są ulubionym miejscem odpoczynku, szczególnie w upalne dni. Przełom jest też popularnym plenerem zdjęć nowożeńców.

Na terenie rezerwatu kręcono niektóre sceny do filmów “Janosik” i “Karol. Człowiek, który został papieżem”.

Przełom Białki – dojazd i parking

Przełom znajduje się koło wsi Nowa Biała (gmina Nowy Targ) i ok. 4 km. od Białki Tatrzańskiej.

Od strony Białki Tatrzańskiej przy samej skale Obłazowej jest prywatny, płatny parking, a drugi od strony Nowej Białej, darmowy jest oddalony od skał o ok. 400 m. Wstęp na teren rezerwatu jest bezpłatny.