Torfowisko wysokie w Tarnawie Wyżnej

Torfowisko wysokie w Tarnawie Wyżnej” to jedno z kilku bieszczadzkich torfowisk, które są dostępne dla turystów. Wyodrębniono tutaj i udostępniono dla turystów dwa sektory, w których wytyczono ścieżkę edukacyjną, prowadzi ona po specjalnie przygotowanych drewnianych pomostach. Dzięki tym drewnianym kładkom zwiedzanie rezerwatu jest bardzo wygodne i dostępne dla wszystkich. Większe torfowisko zajmuje obszar około 20 ha (znajduje się po lewej stronie parkingu), długość kładek wynosi około 1800 m. Mniejsze zajmuje około 6 ha, kładki mają około 600 m długości.
Przy drodze jest bezpłatny parking, wiata i duża tablica informacyjna.
Miejsce można zobaczyć jadąc np. do Beniowej lub do źródeł Sanu, ale jest to także fajny pomysł na spacer w ramach zwiedzania Worka Bieszczadzkiego.

Autor – Waldemar Rusek

Przejście przez torfowisko to prawdziwy raj dla botaników. Występują tu głównie mchy torfowce, ale też m.in. borówka bagienna, borówka brusznica, bażyna czarna, żurawina błotna, turzyca skąpokwiatowa, wełnianka pochwowata, bagno zwyczajne, modrzewnica zwyczajna i rosiczka okrągłolistna. W większym sektorze znajduje się również bagienny bór sosnowy z domieszką brzozy brodawkowatej oraz świerka.
Oprócz ciekawej roślinności można też podziwiać motyle (dostojka akwilonaris, modraszek bagniczek, szlaczkoń torfowiec), ważki – np. żagnica torfowa oraz specyficzne dla torfowisk chrząszcze – np. biegacz błyszczący.
Torfowisko odwiedzają również ptaki: derkacze, bekasy, słonki oraz dzierzby – srokosz i gąsiorek. W miejscach podmokłych żyją zaskrońce, a na suchych kępach można zobaczyć żmiję zygzakowatą. Owoce torfowiskowe stanowią pożywienie dla licznych gryzoni oraz lisów.

Miejsce jest atrakcyjne widokowo – zobaczymy stąd piękny widok na Halicz i wzniesienie Wołowego Garbu. Z kładki na mniejszym torfowisku doskonale widać Kopę Bukowską Krzemień i Bukowe Berdo.

Torfowiska eksploatowane były od bardzo dawna, pierwsze wzmianki o wykorzystaniu torfu w celach opałowych pochodzą z Wybrzeża Fryzyjskiego (Europa Północna) z I w. n.e. W Polsce wydobycie torfu rozpoczęto w końcu XVIII w., wzrastało ono aż do końca XIX w. Obecnie torf wykorzystuje się jako opał, nawóz, izolacja, kosmetyk oraz lek (kąpiele borowinowe).
Niestety, w wielu miejscach nadmierna i niewłaściwa eksploatacja przyczyniła się do degradacji torfowisk. Największym zagrożeniem dla ekosystemu torfowisk w Bieszczadach była melioracja – na przełomie lat 70. i 80. XX w. w dolinie Sanu prowadzono intensywne prace odwadniające wszystkich podmokłych terenów, było to związane z działalnością dużych gospodarstw rolnych (m.in. Iglopolu) – wykopano system głębokich rowów i zakładano gęstą sieć drenów ceramicznych w gruncie.
Warto również wspomnieć o pożarze, jaki miał miejsce na torfowisku w Tarnawie – w 1927 r. od iskier przejeżdżającej kolejki wąskotorowej doszło do jego zapalenia się, pożar trwał przez 5 lat.

Ochrona torfowisk

Pierwszą ochronę torfowisk uzyskano dzięki staraniom naukowców i badaczy bieszczadzkiej przyrody – prof. Adama Pałczyńskiego i prof. Zygmunta Denisiuka, powstało wówczas 6 rezerwatów bieszczadzkich torfowisk: Wołosate (w 1959 r, pow. 2 ha), Zakole (w 1971 r, pow. 5 ha), Tarnawa (w 1976 r, pow. 34 ha,), Litmirz” (w 1976 r., pow. 13 ha), Dźwiniacz” (w 1987 r, pow. 11 ha), Łokieć” (w 1987 r., pow. ok. 10 ha). Pomimo tej ochrony odwodniono tereny bezpośrednio przylegające do torfowisk co prowadziło do ich stopniowej degradacji.
Kompleksowe działania rewitalizacji tych obszarów miały miejsce po objęciu ich ochroną Bieszczadzkiego Parku Narodowego w 1999 r. W celu ratowania ekosystemu torfowisk prowadzi się szereg działań, m.in.:
– tworzenie systemu zastawek na rowach melioracyjnych w celu powstania drobnych zbiorników wodnych i podniesienia poziom wód gruntowych,
– demontaż drenów odprowadzających wodę z otoczenia torfowiska,
– tworzenie oczek wodnych, które stanowią system małej retencji,
– aktywna ochrona nieleśnych ekosystemów bagienno-torfowiskowych – koszenie i odkrzaczanie, w celu ograniczenia sukcesji wtórnej,
– stworzenie systemu monitorującego poziom wód gruntowych,
– prowadzenie monitoringu flory, płazów i owadów,
– prowadzenie monitoringu bobrów i stanu zachowania żeremi.

Dojazd do Tarnawy Wyżnej

Do torfowisk prowadzi drogą z Tarnawy Niżnej do Bukowca. Jadąc, po lewej stronie zobaczymy San, na którym znajduje się granica państwowa. Niestety, droga jest w bardzo złym stanie, należy uważać na dziury. Torfowisko znajduje się po prawej stronie, przy samej drodze, jest dobrze oznaczone.
Parking jest darmowy, płaci się tylko za wejście do Bieszczadzkiego Parku Narodowego. Przy parkingu stoją tablice edukacyjne .
Kasy biletowe: https://www.bdpn.pl/

W Bieszczadach znajduje się kilkanaście torfowisk, kilka z nich jest udostępnionych do zwiedzania, oprócz Tarnawy Wyżnej, są to m.in. torfowiska Wołosate i Tarnawa Niżna (na ścieżce do Dźwiniacza Górnego).

Oprac. na podstawie informacji z tablicy BdPN przy torfowisku oraz art. BdPN “Torfowiska bieszczadzkie na przestrzeni dziejów w kontekście ochrony aktywnej prowadzonej przez BdPN”.