Zamek Orawski i Orawskie Podzamcze

Zamek Orawski (słow. Oravský hrad) – wznosząca się na skalistym wzgórzu wielopoziomowa warownia niczym prawdziwe „orle gniazdo” jest jednym z najpiękniejszych średniowiecznych zamków Słowacji. Został wybudowany w miejscu starej drewnianej budowli po najeździe Tatarów w 1241 roku w celu ochrony granicy kraju oraz traktu handlowego prowadzącego do Polski. Był wielokrotnie rozbudowywany – jego wnętrza noszą cechy stylu romańskiego, gotyckiego, renesansowego, barokowego i nowożytnego.
Całość tworzy imponujący kompleks zamków dolnego, środkowego i górnego z pałacami, fortyfikacjami i wieżami. Najstarszą częścią jest zamek górny pochodzący z pierwszej połowy XIII wieku, niżej jest zamek średni z wieżą czworokątną oraz najniżej – zamek dolny z pałacem rodziny Thutzonów i barokowym kościołem.
Widoczna od strony wschodniej – z drogi wokół Orawskiego Podzamcza najstarsza część – górny zamek, to wysoka, smukła budowla idealnie wkomponowana w skałę, sprawia  wrażenie całkowicie niedostępnej.

Zdjęcia: Waldemar Rusek

Historia Zamku Orawskiego

Jak większość obronnych budowli z pogranicza zamek ma bardzo bogatą i ciekawą historię. Pierwsza pisana wzmianka o zamku pochodzi z roku 1267. Wtedy to przejął go król węgierski Belo IV. Na przestrzeni wieków był w posiadaniu wielu królów i możnowładców, którzy w różny sposób o niego dbali. W 1556 roku przeszedł w ręce rodziny Thurzonów, którzy przeprowadzili jego rozbudowę i dzięki którym zawdzięcza swój dzisiejszy wygląd. Po wygaśnięciu męskiej linii Turzonów zamek stał się współwłasnością ziemską (tzw. komposesorat) siedmiu córek Jerzego V Turzo, administrowaną przez mianowanych zarządców.
W 1800 roku wybuchł tutaj pożar, który dokonał tak dużych zniszczeń, że zamek nie nadawał się do mieszkania. W zrujnowanej budowli urządzono więc więzienie, m.in. osadzono tu wielu zbójników tatrzańskich.

W 1868 roku więzienie zostało zlikwidowane, natomiast w zamku urządzono muzeum – było to jedno z pierwszych muzeów na Słowacji.
Podjęto kilkukrotnie działania odbudowy i prace renowacyjne budowli, które były przerywane przez I jak i II wojnę światową. Prace wznowiono po II wojnie światowej, wtedy też zamek przeszedł w pełni na własność państwa. Obecnie pełni rolę muzeum, znajdują się tu ekspozycje przyrodnicza, etnograficzna oraz archeologiczna. Od roku 2016 w odrestaurowanych pomieszczeniach Pałacu Thurzo otwarto wystawę poświęconą kolekcjom biżuterii i dzieł sztuki rodzin szlacheckich działających na Zamku Orawskim.

Ciekawostki o Orawskim Zamku

Znajduje się tutaj studnia, która została wydrążona w litej skale na głębokość ponad 90 metrów. W podobnym Zamku w Niedzicy również na skale i długo zajmowanym przez węgierskie rody studnia wydrążona jest w skale na głębokość 60,5 m.
Statystyki na słowackiej stronie zamku podają, że w zamku jest 155 pokoi, 754 schodów, a muzeum odwiedza rocznie ponad 18o 000 osób.

Zamek Orawski – informacje praktyczne

Dojazd
Zamek znajduje się w miejscowości Orawskie Podzamcze, niedaleko granicy Polski. Z Krakowa najlepiej dojechać przez Chyżne – ok. 140 km i ok. 2 h, z Katowic to ok. 150 km, z Zakopanego ok. 62 km.

Godziny otwarcia – zamek można zwiedzać codziennie, ale Mała i Wielka Trasa odstępne są tylko w okresie od 1.5 – 31.10. Godziny otwarcia są różne w zależności od miesiąca.
Szczegółowe informacje: https://www.oravskemuzeum.sk/expozicie/oravsky-hrad/otvaracie-hodiny/#article-content

Uwaga – w kwietniu zamek nie jest dostępny do zwiedzania.

Bilety – można kupić w kasie w Centrum Informacji Orawskiego Zamku. Dzieci poniżej 6-go roku życia wchodzą za darmo. Cena biletu zależy od wybranej trasy, wynosi od 5 € do 10 € (ceny 2020 rok).
Cennik: https://www.oravskemuzeum.sk/expozicie/oravsky-hrad/cennik/#article-content

Dodatkowo musimy zapłacić za możliwość robienia zdjęć i za filmowanie.

Trasy do zwiedzania (3 trasy)
– Główna Trasa (A) – Dolny Zamek, Średni Zamek, Górny Zamek – Cytadela. Trasa dostępna cały rok, czas zwiedzania ok. 1,5 h.
– Mała Trasa (B) – skarbiec, kaplica św. Michała, sala zamkowa. Trasa dostępna 1.05 – 31.10.
– Wielka Trasa (wersja A+B) – umożliwia zwiedzanie całego zamku, trasa dostępna 1.05 – 31.10. Czas zwiedzania – 2:15 h.
Warto pobrać na telefon komórkowy aplikację „Zamek Orawski”, jest to audioprzewodnik w 6 wersjach językowych: więcej inf.: https://www.oravskemuzeum.sk/orava-castle-audioguide/.

Zwiedzanie z przewodnikiem – po słowacku lub po angielsku. Zwiedzanie z przewodnikiem polskojęzycznym wymaga wcześniejszej rezerwacji, usługa dostępna jest tylko dla grup zorganizowanych.

Orawskie Podzamcze

Przy okazji wycieczki na Orawski Zamek warto zobaczyć również Orawskie Podzamcze, jest to jedna z najstarszych miejscowości na Orawie. Jej rozwój jest ściśle związany z zamkiem – mieszkańcy byli zatrudnieni jako służba,  rzemieślnicy itp. W XVII w. Podzamcze było centrum administracyjnym i handlowym Orawy. W pożarze, który miał miejsce w 1800 r. ucierpiał nie tylko zamek, spłonęła też spora część Podzamcza. Niestety, nie udało się odbudować wielu historycznych budynków. Obecnie warto tu zobaczyć:
– budynek dawnej prefektury komposesoratu orawskiego – powstał w 1797 jako obiekt barokowy, obecnie ma klasycystyczną elewację. Urządzane są tutaj wystawy,
– kościół św. Jana Nepomucena (XIX w.),
– kolumnę św. Jana Nepomucena z początku XIX wieku,
– historyczną zabudowę centrum miejscowości.
W Orawskim Podzamczu znajduje się również Muzeum Szlacheckich Powozów i Sań (Múzeum šľachtických kočiarov a saní ). Jest to największa tego typu kolekcja na Słowacji, znajduje się tu 21 powozów luksusowych i eleganckich, miejskich i myśliwskich oraz sań. Strona muzeum, galeria zdjęć powozów: http://muzeumkociarov.sk/index.php?page=fotogaleria