Dušan Jurkovič (1868 – 1947) to jeden z najwybitniejszych słowackich architektów przełomu XIX i XX wieku. Pochodził z patriotycznej słowackiej rodziny, był miłośnikiem etnografii i kultury ludowej, często wykorzystywał też te motywy w swoich pracach. Ukończył studia w Wiedniu, projektował m.in. schroniska turystyczne, domy zdrojowe, ale też wille, urzędy, banki. To właśnie on jest autorem projektu stacji kolei linowej w Tatrzańskiej Łomnicy. W czasie I wojny światowej został mianowany kierownikiem i budowniczym cmentarzy wojennych w Okręgu Żmigrodzkim. Osobiście zaprojektował ok. 35 cmentarzy, m.in.: Cmentarz nr 11 w Woli Cieklińskiej, nr 46 Konieczna- Beskidek, Cmentarz nr 60 na Magurze Małastowskiej i uznany za najciekawszy – Cmentarz nr 51 Rotunda. Projektował głównie w drewnie, inspirował się miejscową sztuką ludową.
Odwiedzając Beskid Niski warto poznać wojenne nekropolie, wśród których wyróżniają się zaprojektowane właśnie przez Dušana Jurkoviča. Są one “pamiątką” bolesnej historii regionu doświadczonego zarówno podczas I jak i II wojny światowej.
Cmentarz wojenny nr 51 – Rotunda (w Regietowie).
Pochowano tu 42 żołnierzy austro-węgierskich oraz 12 rosyjskich, którzy polegli w 1915 r. W latach 2004 – 2016, dzięki inicjatywie SKPB Warszawa i przy finansowym wsparciu Austriackiego Czerwonego Krzyża odbudowano zniszczone elementy cmentarza, wykonano nowe krzyże i zrekonstruowano wieże. Na jednej z kamiennych tablic znajduje się inskrypcja, która w tłumaczeniu brzmi: „Nie płaczcie, że leżymy tak z dala od ludzi, A burze już nam nieraz we znaki się dały – Wszak słońce co dzień rano tu nas wcześniej budzi I wcześniej okrywa purpurą swej chwały”.
Cmentarz wojenny nr 62 – Banica
Cmentarz z I wojny światowej, pochowano tu 11 żołnierzy austro-węgierskich i 41 rosyjskich (głównie Kozaków). W roku 1993 cmentarz został zdewastowany podczas rekultywacji terenu. Odnowiono go w 2006 r., ustawiono nowe krzyże nagrobne oraz krzyż pomnikowy.
Cmentarz nr 4 – Grab
Cmentarz na planie kwadratu, jego centralnym elementem jest drewniana kaplica – gontyna. Znajduje się tutaj 31 mogił zbiorowych i 53 pojedynczych, w których pochowano 143 poległych żołnierzy z armii austro-węgierskiej. Cmentarz został odnowiony m.in. przy wsparciu austriackiego Czarnego Krzyża i żołnierzy 54 pułku obrony krajowej ze Styrii oraz ze środków Wojewody Karpackiego. Na tablicy znajduje się inskrypcja: „Jeśli ważyć chcecie ofiary tej wojny Do chwały i honoru na drugiej szali Dołóżcie jeszcze odrodzoną duszę narodu A szala z tym co utracone i tak uniesie się lekko do góry”.
Cmentarz Wojenny nr 60 – Pętna (Magura)
Cmentarz z okresu I wojny światowej. Pochowanych jest tutaj 174 żołnierzy armii austro-węgierskiej. Na wprost wejścia, w centralnym miejscu, stoi drewniany ołtarz z kopią obrazu Matki Boskiej Częstochowskiej, pod którym umieszczono napis w języku niemieckim: “Pamiętajcie w swoich pełnych szczęścia dniach, Że na tej ziemi gorzał zaciekły bój, Że tu tysiące odniosło śmiertelne rany, Aby wokół was rozkwitało błogosławieństwo słońca”.
Cmentarz wojenny nr 46 Konieczna- Beskidek
Duży, położony na wzniesieniu, przy wejściu znajduje się wysoka kamienna wieża. Na jej bocznych ścianach umieszczone są łacińskie krzyże oraz tablice z tekstami w jęz. niemieckim. W wolnym tłumaczeniu jeden z nich brzmi: ,,Tu, wśród ciemnych lasów, ziół pachnących i gór błyszczących w dali. Dzielni żołnierze pokonawszy wroga na spoczynek się udali”. Na cmentarzu znajduje się 6 grobów zbiorowych i 48 grobów pojedynczych. Pochowano w nich 303 żołnierzy poległych w styczniu i lutym 1915 r. – 168 żołnierzy austro-węgierskich i 135 rosyjskich.
Cmentarz wojenny nr 6 – Krempna
W centrum cmentarza stoi pomnik wsparty na kamiennych filarach podtrzymujących wieniec. Na filarach znajdują się dwie kamienne tablice, a na nich inskrypcje (tłum.): “Choć umarliście – żyjecie w pamięci, w miłości i w błogosławieństwie pokoju oraz Walczyliśmy pierś w pierś, zmartwychwstaniemy ramię w ramię”. Pochowano tu 53 żołnierzy austro-węgierskich, 33 rosyjskich oraz 34 nieznanych żołnierzy, którzy zginęli w 1914 r.
Dołącz do nas na Facebooku
