Świnica (słow. Svinica) 2301 m n.p.m.

Szczyt zwornikowy (główna grań tatrzańska Świnica 2301 mskręca o 90o, w bok odchodzi grań Orlej Perci) w głównej grani Tatr, pierwszy od zachodu wybitny szczyt Tatr Wysokich. Ma dwa wierzchołki, wyższy 2301 m, na który poprowadzony jest szlak turystyczny i oddzielony Świnicką Szczerbiną Niżnią 2278 m, tzw. wierzchołek taternicki 2291 m.

Jeden z najbardziej popularnych szczytów tatrzańskich zarówno turystycznie jak i wspinaczkowo. Jest, niestety, miejscem wielu wypadków i samobójstw (30 przypadków śmiertelnych). Powodem tego jest stosunkowo łatwa dostępność dzięki kolejce na Kasprowy Wierch i lekceważenie zagrożeń, jakie występują w górach wysokich.

Nazwa Świnica pochodzi z pierwszej połowy XX wieku. Wcześniej szczyt nazywany był: Dźwinia Skała, Szwinia Skała, Świnnica. Przyjmuje się, że nazwa związana jest z podobieństwem góry od jej strony północnej do świni. Ponieważ poprzednie nazwy (np. Szwinia Skała) również nawiązywały do tego „źródła”, wersja ta wydaje się być prawdziwa.

Druga wersja odnosi się do faktu, że góra długo pozostawała niezdobyta – zachowywała się po „świńsku”, ale ponieważ nazwa ta pojawiła się XVIII wieku, zanim rozpoczął się rozwój turystyki tatrzańskiej, opcja ta jest mniej prawdopodobna.

Zdobycie szczytu Świnicy

Niższy wierzchołek został zdobyty w 1822 r. przez oficerów austriackich, którzy dokonywali pomiarów topograficznych.
22 lipca 1867 roku na wyższy wierzchołek jako pierwszy wszedł Maciej Sieczka – jeden z najsłynniejszych przewodników tatrzańskich II połowy XIX wieku. Następnie wprowadził towarzyszących mu w czasie tej wyprawy ks. Eugeniusza Janotę i Bronisława Gustawicza (taternicy i słynni badacze gór) oraz Stanisława Librowskiego.
30 grudnia 1907 r. miało miejsce pierwsze zimowe wejście, dokonał tego samotnie Jerzy Maślanka, taternik, alpinista, znakomity wspinacz.
Należy jednak wspomnieć o wcześniejszych próbach zdobycia góry podejmowanych przez Stanisława Staszica, księdza Józefa Stolarczyka i księdza Eugeniusza Janotę.

Żleb Blatona – stromy, płytki żleb w południowo wschodniej ścianie Świnicy. Zaczyna się pod Świnicką Szczerbiną Niżnią i opada do Doliny Walentkowej. W roku 1948 w żlebie zginął prof. Jan Blaton.

Prof. Jan Blaton – polski fizyk, autor wielu prac, głównie z dziedziny optyki. Pracował m.in. na Uniwersytecie Stefana Batorego w Wilnie, Uniwersytecie Jagiellońskim oraz w Instytucie Nielsa Bohra w Kopenhadze, współorganizował Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie. Przed wojną był dyrektorem Państwowego Instytutu Meteorologicznego w Warszawie.

Zginął 17 maja 1948 roku podczas wycieczki w Tatrach – poślizgnął się na śniegu w żlebie spadającym ze Świnickiej Szczerbiny Niżniej do Doliny Cichej w Tatrach Wysokich (masyw Świnicy).

Schron na Świnickiej Przełęczy – został wybudowany w 1890 roku przez Towarzystwo Tatrzańskie. Nieduży budynek o wymiarach 4×3 m, „przytulony” do skały, służył turystom do 1924 r.

Kolejka na Świnicką Przełęcz – projekt powstał w 1902 r. i przewidywał wybudowanie kolejki wąskotorowej z Zakopanego na Świnicką Przełęcz. Miała być ona poprowadzona z Zakopanego do Kuźnic, dalej Doliną Jaworzynki na Kopę Magury, na Halę Gąsienicową, przełęcz Liliowe i południowymi stokami Skrajnej i Pośredniej Turni na Świnicką Przełęcz. Na górze, gdzie wg planów miała powstać stacja końcowa z poczekalnią wyposażoną w miejsca noclegowe, miał też być wybudowany hotel.
Kolejka miała przewozić turystów oraz granity z kamieniołomów na zboczach Świnicy. Kontrowersyjny projekt nie został na szczęście zrealizowany. Nie znaleziono funduszy na jego wykonanie. Został też oprotestowany przez obrońców przyrody, przede wszystkim przez Sekcję Ochrony Tatr Towarzystwa Tatrzańskiego.

Kolejka na Kasprowy Wierch – budowa jej była jedną z wielu inicjatyw przed planowanymi mistrzostwami FIS w 1939 r. w Zakopanem. Realizacja inwestycji okazała się możliwa dzięki wsparciu inż. Aleksandra Bobkowskiego, ówczesnego prezesa Polskiego Związku Narciarskiego i wiceministra transportu.

Decyzja o budowie kolejki została podjęta w lipcu 1935 r. Harmonogram prac przewidywał realizację inwestycji w ciągu 7 – miesięcy. Ze względu na zaplanowany tak krótki czas budowy nie znaleziono chętnych firm zewnętrznych do jej wykonania. Powołano więc specjalną spółkę: „Linkolkasprowy”, a całą budowę zrealizowano systemem gospodarczym. Projekty budynków stacji w Kuźnicach, na Myślenickich Turniach i Kasprowym Wierchu wykonali Anna i Aleksander Kodelscy.
Należy wspomnieć jeszcze o licznych, bezskutecznych protestach, głównie ze strony działaczy ochrony przyrody.
1 sierpnia 1935 r. rozpoczęto prace w terenie. Pomimo trudnych warunków terenowych i atmosferycznych (we wrześniu spadł śnieg) budowa przebiegała zgodnie z harmonogramem. Było to możliwe dzięki zatrudnieniu ogromnej ilości osób (w budowę było zaangażowanych około 1000 ludzi), ale także dzięki świetnej organizacji pracy; pracowano na dwie, a nawet i trzy zmiany.
Najpierw wybudowano drogę z Kuźnic na Myślenickie Turnie oraz kolejkę roboczą na szczyt Kasprowego. Wcześniej, przed jej uruchomieniem, materiały były wywożone furmankami na Halę Gąsienicową, a stąd wynoszone na barkach tragarzy.
W grudniu ukończono budowę obiektów stacji w KuźnicStrona PKL Kasprowy Wierchach i na Myślenickich Turniach. Największe trudności związane były z budową stacji na szczycie Kasprowego Wierchu. Aby móc prowadzić w pełni prace budowlane w ekstremalnych warunkach zimowych wybudowano drewnianą konstrukcję, tzw. cieplak, dzięki któremu utrzymywano dodatnią temperaturę.
Budowę ukończono w terminie. 26 lutego 1936 r. odbył się pierwszy kurs kolejki z Kuźnic do stacji na Myślenickich Turniach. Natomiast 15 marca 1936 r. na Kasprowy Wierch. Cała inwestycja kosztowała prawie 3,5 mln przedwojennych złotych. Suma ta zwróciła się z dochodów już w 1939 roku.

W 2007 roku kolejka zastała zmodernizowana. Przebudowano podpory, zmieniono system lin nośnych (dwie liny), stacje zyskały nowe aranżacje. Zwiększyła się prędkość, wielkość i jakość wagoników dostarczonych przez firmę Doppelmayr Seilbahnen AG.

Inż. Aleksander Bobkowski (1885–1966) – działacz sportowy, zasłużony przede wszystkim dla rozwoju sportów zimowych. Inicjator powstania Polskiego Związku Narciarskiego w 1919 r., później jego prezes. Dzięki jego wsparciu wybudowano kolejkę na Kasprowy Wierch w 1935 r. oraz kolej linowo-terenową na Gubałówkę w 1938 r.
Jego zasługą jest też połączenie kolejowe Zakopane – Kraków: słynna luxtorpeda trasę tą pokonywała w ok. 2 godziny 30 minut.
Przed II wojną światową dyrektor Dyrekcji Okręgowej Polskich Kolei Państwowych w Krakowie oraz wiceminister komunikacji.

Schronisko PTTK Murowaniec jest idealnym miejscem Strona Schroniska PTTK Murowaniecwypadowym w tym rejonie Tatr. Służy ludziom uprawiającym prawie wszystkie formy działalności górskiej od początkujących turystów, po wspinaczy i skialpinistów. Komplet informacji o Murowańcu znajdziemy na stronie http://murowaniec.e-tatry.pl/

 

 

Źródło:

Zofia Radwańska-Paryska, Witold Henryk Paryski: Wielka encyklopedia tatrzańska.
Józef Nyka: Tatry polskie. Przewodnik.
http://www.pkl.pl/kasprowy/Historia/Historia