Gjirokastra – miasto tysiąca schodów

Gjirokastra to jedno z najpiękniejszych miast Albanii. Nazywana „miastem tysiąca schodów” i „miastem-muzeum” zachwyca nie tylko starówką z unikalną, kamienną architekturą, wieloma zabytkami, ale też ciekawym położeniem – miasto otoczone jest wysokimi górami.
Gjirokastra ma długą i ciekawą historię, warto też dodać, że tu właśnie urodził się Ismail Kadare – jeden z najbardziej znanych albańskich pisarzy oraz Enver Hoxha – dyktator Albanii, który rządził krajem ponad 40 lat!

W 2005 roku starówka Gjirokastry została wpisana na Listę Światowego Dziedzictwa UNESCO.

Zdjęcia – Waldemar Rusek

Gjirokastra (Gjirokastёr) znajduje się na południu kraju. Miasto położone jest w dolinie rzeki Drino u stóp masywu Gjerë, na wysokości 300 m n.p.m. Słynie ze swojej starówki z kamiennymi domami pokrytymi szarym łupkiem, imponująco prezentuje się oglądana z murów twierdzy.  W okresie komunizmu Gjirokastra została ogłoszone „miastem-muzeum”. W okresie panowania bizantyńskiego, w XIII w. miasto nosiło nazwę Argyropolis  („Srebrne Miasto”) lub Argyrokastron („Srebrna Twierdza”).

Nad miastem góruje twierdza, do jej murów przylega wieża zegarowa, która jest symbolem miasta. Z murów twierdzy rozciąga się wspaniała panorama miasta oraz okolicznych wzgórz.

Warto dodać, że Gjirokastra jest to także miejsce, gdzie urodził się Ismail Kadare – najbardziej znany albański pisarz.
Tutaj też urodził się Enver Hoxha – dyktator Albanii, który rządził krajem w latach 1944 – 1985. Hoxha prowadził politykę izolacyjną kraju. Przejawiał też irracjonalny, obsesyjny lęk przez inwazją z zewnątrz, dlatego ufortyfikował Albanię – z jego rozkazu wybudowano ponad 170 tys. bunkrów – betonowe kopuły na stałe wpisały się już w albański krajobraz.
Natomiast pod Gjirokastrą powstał podziemny kompleks – bunkry, schrony przeciwatomowe oraz licząca 1500 metrów sieć tuneli. Obecnie podziemne miasto jest dużą atrakcja turystyczną.
Obecnie budynek w którym urodził się Hoxha pełni funkcję muzeum etnograficznego.

Uliczki starego miasta – wąskie i strome są powodem, dlaczego Gjirokastra nazywana jest “miastem tysiąca schodów”.

Miasto ma długą i bogatą historię. Wg badań archeologicznych osadnictwo pojawiło się już w III wieku p.n.e. Na przestrzeni wieków miasto znajdowało się pod różnymi wpływami, między innymi bizantyjskimi, osmańskimi i greckimi, co powodowało, że ścierały się tu zarówno różne kultury, jak i religie. Duży wpływ na architekturę, kulturę i religię miało panowanie Turków Osmańskich, od 1418 r. do XX wieku. Z tego okresu można podziwiać m.in. twierdzę, budynki na starówce, meczet i bazar osmański.

Zabytki Gjirokastry

• Starówka – w 2005 roku starówka Gjirokastry została wpisana na Listę Światowego Dziedzictwa UNESCO, jako rzadki przykład stylu architektonicznego typowego dla okresu osmańskiego.
• Stary Bazar – zbudowany w XVII w., działa do dzisiaj, można tu kupić wyroby lokalnych rzemieślników
• Twierdza – posadowiona jest na skalistym wzniesieniu jest jedną z największych zachowanych twierdz w Albanii. Pierwsza forteca powstała tutaj w XII w., w XV w. została zdobyta przez Turków osmańskich. Obecny kształt zawdzięcza rozbudowie na początku XIX w. przez możnowładcę osmańskiego Alego Paszę z Tepeleny. W czasach reżimu komunistycznego było tu więzienie dla więźniów politycznych. Obecnie mieści się tutaj muzeum wojskowe. Znajduje się tutaj również zdobyczny amerykański samolot zwiadowczy Lockheed T-33, który w 1957 lądował awaryjnie na terytorium Albanii. Co 4 lata odbywa się na zamku Narodowy Festiwal Folkloru. Pierwszy festiwal został zorganizowany w 1968 roku, aby uczcić urodziny Envera Hodży – komunistycznego przywódcy Albanii, który urodził się właśnie w Gjirokastrze.
  Twierdza w Gjirokastrze jest jedną z największych zachowanych twierdz w Albanii.
• Muzeum Etnograficzne znajduje się w domu rodzinnym Envera Hodży (jest to rekonstrukcja budynku). W muzeum znajduje się kolekcja związana ze sztuką rzemiosłem oraz codziennym życiem mieszkańców.
• Meczet zbudowany w 1757 roku
• Dom Skenduli – jeden z najlepiej zachowanych typowych domów osmańskich w Gjirokastrze. Został wybudowany w 1700 r. przez jedną z najbogatszych rodzin w południowej Albanii.Obecnie należy do potomków rodziny Skenduli
• Tunel Zimnej Wojny – bunkier atomowy wybudowany na polecenie Envera Hodży. 

Muzeum Etnograficzne w Gjirokastrze

Muzeum Etnograficzne znajduje się w domu rodzinnym Envera Hodży (Hodża urodził się tutaj w 1908 r.).  Muzeum działa od 1991 roku, wcześniej, w latach 1966–1991 mieściło się tu Narodowe Muzeum Wojny Wyzwoleńczej.
W muzeum znajduje się kolekcja związana ze sztuką rzemiosłem oraz codziennym życiem mieszkańców Gjirokastry.

Gjirokastra na zdjęciach