Kościółek w Dębnie – skarb drewnianej architektury

Kościół w Dębnie Podhalańskim to wyjątkowy zabytek na mapie Podhala – jeden z najlepiej zachowanych gotyckich drewnianych kościołów oraz jeden z najbardziej znanych polskich zabytków w kraju i zagranicą.
Pochodzący z XV w. Kościół pw. św. Michała jest wyjątkowy pod kilkoma względami:

• został zbudowany z drewna iglastego bez użycia gwoździ, i co dodatkowo cenne, praktycznie do dzisiaj pozostał niezmieniony od czasów budowy,
• posiada cenne wyposażenie – wiele elementów datowanych jest na XV w.,
• może się też poszczycić piękną i unikatową ponad 500. letnią polichromią, najstarszą w Europie – wykonaną na drewnie i zachowaną w całości.

Kościół znajduje się na szlaku architektury drewnianej województwa małopolskiego, w 2003 r. został wpisany na listę światowego dziedzictwa  UNESCO.

Kościół został wybudowany w XV w. na miejscu poprzedniej świątyni (która pochodziła prawdopodobnie w XIII wieku)  z drewna iglastego: modrzewiowego i jodłowego, bez użycia gwoździ, poszczególne elementy łączone były na zrąb. Prezbiterium skierowane jest w kierunku wschodnim, co było typowe dla kościołów średniowiecznych.
W bryle budynku wyróżnia się:

• prezbiterium
• nawa z II połowy XV w.
• wieża o wysokości 15 m z 1601 r., wybudowana w konstrukcji słupowo-ramowej z izbicą. Jest to obecnie jedna z najstarszych konstrukcji tego typu w Polsce,
• soboty otaczające prezbiterium i nawę (z XVIII/XIX w.). czyli zadaszone podcienia które dawały schronienie wiernym w czasie niepogody.

Prezbiterium i nawa pokryte są drewnianym gontem.

W świątyni podziwiać można unikatową polichromię wykonaną około 1500 r., jest to najstarsza, w całości zachowana, europejska polichromia na drewnie. Wzorzyste i bardzo kolorowe malowidła pokrywają prawie całe wnętrze kościoła, wśród których wyróżniono 77 motywów występujących w 12 układach i 33 wariantach kolorystycznych. Przedstawiają one głównie ornamenty roślinne i geometryczne, ale są też zbrojne postaci na koniach ścigających jelenia oraz św. Jerzy zabijający smoka.

Kościół św. Michała Archanioła posiada bardzo cenne wyposażenie, m.in.:

• ołtarz główny – malowany tryptyk z przełomu XV i XVI w. – uznany za jeden z najcenniejszych zabytków gotyckiego malarstwa tablicowego
• drewniane gotyckie tabernakulum z XIV w.,
• krucyfiks – jeden z najstarszych elementów wyposażenia pochodzący prawdopodobnie jeszcze z poprzedniego kościoła (z około 1380).
• zabytkowe rzeźby świętych – m.in. w ołtarzu bocznym w nawie znajduje się tzw. Ołtarz Czterech Dziewic: Matka Boża w otoczeniu świętych męczennic – św. Cecylii, św. Katarzyny Aleksandryjskiej, św. Doroty i św. Barbary (XV w.).
• dzwonki pochodzące prawdopodobnie z XV wieku, jedyny tego typu zabytek w Polsce, a jeden z pięciu na świecie. Wydają one odwrotne tony dźwięków.
• chorągiew – dar króla Jana III Sobieskiego, który  wg tradycji pozostawił ją tutaj po Wiktorii Wiedeńskiej w 1683 roku (znajduje się w przeszklonej gablocie).
• gotyckie wyposażenie prezbiterium – ambona, nakrywa chrzcielnicy, ława kolatorska.

Zwiedzanie Kościoła pw. Św. Michała Archanioła w Dębnie

• zwiedzanie świątyni jest bezpłatne
• kościół można zwiedzać indywidualnie i grupowo od 1 maja do 31 października. W pozostałym okresie zwiedzanie jest możliwe, ale konieczne jest wcześniejsze umówienie się z przewodnikiem (należy zadzwonić dzień wcześniej)
• dla grup zagranicznych przygotowane są nagrania o historii i zabytkach kościółka, m.in. w jęz. angielskim, francuskim, niemieckim, hiszpańskim
• kontakt w celu rezerwacji: pani przewodnik (tel. 519-079-871) lub ks. proboszcz (tel. 18 257-17-97)
• ze względu na ochronę zabytkowych polichromii zalecane są przez konserwatorów ograniczone ilości zwiedzających. Pierwszeństwo mają grupy wcześniej zgłoszone
• w dni deszczowe wejście do kościoła jest ograniczane lub całkowicie niemożliwe ze względu na dużą wilgotność powietrza, która ma niekorzystny wpływ na zabytkową polichromię
• w kościele odbywają się nabożeństwa (w niedzielę msze są o 8:00 i 11:00, dlatego zwiedzanie możliwe jest w określonych godzinach
• zwiedzanie kościoła jest bezpłatne, ale jest możliwość finansowego wsparcia poprzez darowiznę lub zakup przewodników, pamiątek i albumów.

Godziny zwiedzania
poniedziałek – piątek – 9⁰⁰ – 12⁰⁰  i 13⁰⁰ – 17⁰⁰
sobota 9⁰⁰ – 12⁰⁰
niedziela 12⁰⁰ – 17⁰⁰
W soboty po południu kościół może być niedostępny dla zwiedzających ze względu na sprawowane nabożeństwa, m.in. śluby.

Ciekawostki

• jako jedyny drewniany kościół był nominowany do konkursu 7 cudów Polski
• kręcono w nim scenę ślubu Janosika z Maryną (w filmie bohaterowie wchodzili do kościoła – kaplicy na Polanie Chochołowskiej, ale ceremonia zaślubin nakręcona została w Dębnie)
• kościół dwukrotnie w latach 1996 i 1998 znalazł się na liście World Monuments Watch jako jeden ze stu cennych zabytków na świecie zagrożonych zniszczeniem
• według miejscowej legendy świątynię wybudowali zbójnicy – podczas jednej z ucieczek po napadzie ukazał im się św. Michał i to było dla nich bodźcem do budowy kościoła.

Dojazd i parking

Do Kościoła w Dębnie dojedziemy drogą nr 969 prowadząca z Nowego Targu do Krościenka nad Dunajcem. Bezpośrednio przy niej, przy cmentarzu parafialnym, znajduje się parking.

Kościół w Dębnie znajduje się na dwóch niezwykle atrakcyjnych trasach zwiedzania: „Szlaku Architektury Drewnianej” oraz “Szlaku Gotyckim”.

Zainteresowanym zabytkami sakralnymi polecamy inne kościółki, m.in. w Grywałdzie, Frydmanie, Harklowej, Łopusznej, Nowym Targu (Kościół św. Anny) i Kościół na Obidowej.