Sanok – leżący w dolinie Sanu, u podnóża Gór Słonnych i Pogórza Bukowskiego, najczęściej kojarzony jest z muzeum Beksińskiego oraz z Muzeum Budownictwa Ludowego – największym parkiem etnograficznym w Polsce. Miasto ma jednak dużo więcej do zaoferowania – z odrestaurowanymi zabytkami, bogatą historią i ofertą turystyczno-kulturalną jest atrakcyjnym celem odwiedzin. Może być zarówno ciekawym pomysłem na weekendowy pobyt, ale też alternatywą na gorszą pogodę dla turystów spędzających wakacje w Bieszczadach.

Dlatego warto tu przyjechać, poznać jego historię i atrakcje, przysiąść do siedzącego na ławce Szwejka oraz spróbować słynnych sanockich proziaków.

Miasto ma bardzo ciekawą historię, temat jest jednak tak obszerny, że zasługuje na osobne opracowanie, ale nadmienić trzeba, że najstarsza wzmianka o grodzie w Sanoku pochodzi już z 1150 roku. O randze może znaczyć fakt, że w jego najlepszym okresie – od połowy XIV w. do połowy XVI w., pojawiają się takie postaci, jak np. Władysław Jagiełło, który w sanockim kościele, w 1417 r. wziął ślub z Elżbietą Granowską oraz królowa Bona, z polecenia której przebudowano gotycki sanocki zamek na styl renesansowy.

Co warto zobaczyć w Sanoku

Zamek Królewski

Zamek wybudowany został za czasów Kazimierza Wielkiego w miejscu dawnego, ruskiego grodu. W latach 1523-48 gotycka budowla została z polecenia królowej Bony przebudowana na styl renesansowy, z której do dzisiaj zachowała się jedynie część centralna. Warto również dodać, że na zamku w Sanoku 2 maja 1417 odbyła się królewska uczta weselna króla Władysława Jagiełły, który poślubił księżniczkę Elżbietę Granowską.

Obecnie w murach zamku mieści się Muzeum Historyczne, założone w 1934 r.

Zamek Królewski w Sanoku

Zamek Królewski w Sanoku

Muzeum Historyczne posiada jedną z najcenniejszych w Polsce kolekcję ikon pochodzących z XVI do XX wieku, poza tym ciekawe kolekcje katolickiej sztuki sakralnej regionu i zbiory ceramiki pokuckiej.

Sanok - wystawa ikon na Zamku Królewskim

Sanok – wystawa ikon na Zamku Królewskim

Tutaj też znajduje się obecnie największa kolekcja dzieł Zdzisława Beksińskiego (Podkarpackie Centrum Sztuki Współczesnej im. Zdzisława Beksińskiego w Sanoku). Oprócz zbiorów obejmujących kilka tysięcy obrazów, reliefów, rzeźb, rysunków, grafik i fotografii jest też precyzyjnie zrekonstruowana warszawska pracownia Beksińskiego. Galeria jest formą pomnika artysty, który pochodził z Sanoka i który przekazał muzeum nie tylko swoje prace, ale też cały swój majątek (zgodnie z zapisem testamentowym artysty Muzeum Historyczne w Sanoku stało się jego jedynym spadkobiercą).
Na sanockim rynku znajduje się naturalnych rozmiarów pomnik Zdzisława Beksińskiego (Rynek 14, koło Ratusza). Jest to miejsce, gdzie wielu turystów pozuje do zdjęcia z artystą.

 

Wystawa prac Zdzisława Beksińskiego - Podkarpackie Centrum Sztuki Współczesnej im. Zdzisława Beksińskiego w Sanoku

Wystawa prac Zdzisława Beksińskiego – Podkarpackie Centrum Sztuki Współczesnej im. Zdzisława Beksińskiego

Muzeum ma główną siedzibę w budynku przy ul. Zamkowej 2, częściami muzeum są Zamek Królewski w Sanoku oraz Zajazd na terenie parku zamkowego.

Muzeum Budownictwa Ludowego

Muzeum to największy w Polsce i jedno z największych w Europie pod względem liczby zgromadzonych obiektów muzeum etnograficzne – znajduje się tutaj ok. 150 obiektów oraz bardzo bogate zbiory z zakresu kultury ludowej regionu, kultury mieszczańskiej, sakralnej, dworskiej i judaik. Ogromną wartość naukową i dydaktyczną stanowi archiwum oraz specjalistyczna biblioteka.
Muzeum zostało założone w 1958 roku, zajmuje teren 38 ha. Oddziałem terenowym muzeum jest Cerkiew Wniebowstąpienia Pańskiego w Uluczu.
Park etnograficzny podzielony jest na sektory poświęcone poszczególnym grupom etnograficznym – Bojkom, Łemkom, Dolinianom i Pogórzanom zamieszkującym tereny Bieszczadów i Beskidu Niskiego do czasów przesiedleń do lat 40. XX w.
Oprócz obiektów sakralnych (kościół rzymskokatolicki i cerkwie greckokatolickie), znajdują się tutaj też budynki mieszkalne i gospodarcze.
Bardzo ciekawie prezentują się sektory tematyczne – „Naftowy”, „Pasterski” oraz Galicyjski Rynek, który jest ilustracją typowego drewnianego miasteczka południowo-wschodniej Polski z początku XX w.
Wyjątkową atrakcję skansenu stanowi ekspozycja malarstwa cerkiewnego (XVI-XIX w.) – udostępniony zbiór ikon liczy ponad 200 egzemplarzy.
Wśród wielu sekcji jest też bardzo ciekawa poświęcona historii rodziny Bogdańskich z Jaślisk – największej rodziny malarskiej w Małopolsce – ich dzieła można znaleźć w wielu karpackich cerkwiach.

Muzeum otwarte jest cały rok – godziny otwarcia, cennik: http://skansen.mblsanok.pl

Zabytki i budynki

Kościół i klasztor Franciszkanów z XVII wieku – zespół klasztorny (kościół, klasztor i ogrodzenie) został wpisany do wojewódzkiego (1967) i gminnego rejestru zabytków miasta Sanoka.

Kościół pw. Przemienienia Pańskiego w Sanoku z XIX wiek mieści się przy placu św. Michała, potocznie zwany jest Farą. Obok znajduje się Dom Mansjonarzy – budynek z XVIII wieku (Mansjonarz – w hierarchii kościelnej kapłan niższej rangi, wikariusz, bez obowiązków kościelnych; Wikipedia).

Ratusz w Sanoku z XIX w. zabytkowy budynek ratusza na Rynku pod nr 16. Obecnie władze starostwa i Miasta Sanoka mają siedzibę w budynku na przeciw starego ratusza pod nr 1.

Willa rodziny Zaleskich w Sanoku XIX/XX w. – rodziny bardzo zasłużonej dla miasta – przy placu św. Jana 1

KamienicaRamerówka”, zwana też jako sanockie Arkady – budynek przy ul. Grzegorza z Sanoka 2

oraz szereg zabytkowych kamienic i budynków.

Ławeczka ze Szwejkiem – jest to pierwszy w Polsce „Pomnik Dobrego Wojaka Szwejka”, jest on nawiązaniem do przygody Józefa Szwejka podczas jego pobytu w Sanoku w 15 lipca 1915 r.
Autorem pomnika jest rzeźbiarz Adam Przybysz, postać Szwejka wzorowana jest na najsłynniejszym filmowym odtwórcy dzielnego wojaka Rudolfie Hrušínským.
Pomnik został odsłonięty 6 czerwca 2003 r. W uroczystości uczestniczyli m.in. wnuk pisarza, Richard Hašek oraz znawca literatury czeskiej dziennikarz Leszek Mazan.
Warto dodać, że przez Sanok przebiega międzynarodowy szlak turystyczny pieszy i rowerowy –„Śladami dobrego wojaka Szwejka”, który prowadzi po miejscach opisanych w powieści przez Jaroslava Haška. Szlak znakowany jest kolorem żółto-czarnym (barwy Habsburgów).

Ławeczka znajduje się przy ulicy 3 Maja.

Ławeczka Józefa Szwejka w Sanoku

“Ławeczka Józefa Szwejka w Sanoku” – naturalnej wielkości postać Szwejka w mundurze c.k. armii siedzi na ławeczce i pali fajkę.  W Sanoku rozgrywały się epizody akcji powieści.

Sanockie proziaki

Kulinarnym przebojem Sanoka są “proziaki” – gwarowo zwane “prózioki” – proste, szybkie i tanie w wykonaniu bułki sodowe, bardzo popularne właśnie na Podkarpaciu.
Proziaki podaje się z masłem, czosnkiem niedźwiedzim, białym serem, a nawet na słodko – z dżemem. Wykorzystuje się je także jako „burgery” – środek wypełnia nadzienie mięsne – drób lub wołowina z różnymi dodatkami (ser, pomidory, sałata), albo farsz, jak do ruskich pierogów.
Nazwa „proziaki” pochodzi od sody oczyszczonej, nazywanej na Podkarpaciu prozą.
Więcej o proziakach i innych daniach regionu: Kuchnia bieszczadzka

Proziakownia w Sanoku

Proziakownia w Sanoku

Sanok to świetne miejsce na wycieczkę o każdej porze roku 🙂

Widok z Zamku Królewskiego

Widok z Zamku Królewskiego

Sanocki rynek zimą, po lewej pod murem kamieniczki stoi naturalnej wielkości pomnik Zdzisława Beksińskiego

Sanocki rynek zimą, po lewej pod murem kamieniczki stoi naturalnej wielkości pomnik Zdzisława Beksińskiego