Chochołów – „żywy skansen”

Chochołów to słynna podhalańska wieś, znana z oryginalnej drewnianej zabudowy z przełomu XIX i XX w. Góralskie domy stoją w zwartej zabudowie przy drodze prowadzącej z Zakopanego do Czarnego Dunajca, ustawione są ciasno szczytami do ulicy.

Budynki wykonane są z drewnianych płazów, w konstrukcji zrębowej, kryte są gontem. Zgodnie z tradycją co najmniej raz w roku gospodynie myją je wodą z mydłem, co zapobiega ciemnieniu drewna.
W 1965 roku wieś została objęta nadzorem konserwatora zabytków – dotyczy on nie tylko zabudowań, ale też układu urbanistycznego (układu ulic, ścieżek i chodników). Do rejestru zabytków zostało wpisanych 108 budynków – zarówno mieszkalnych jak i gospodarczych. Chochołów nazywany jest „żywym skansenem”.

Historia Chochołowa sięga XVI w. W późniejszych wiekach pojawiają się nazwiska mieszkańców wsi biorących udział w wielu ważnych historycznych wydarzeniach, m.in. walczyli oni podczas “potopu szwedzkiego”, brali też udział w Konfederacji Barskiej. W 1846 r. zorganizowali słynne powstanie chochołowskie, które zostało skierowane przeciwko władzy austriackiej. Powstanie zwane też „poruseństwem” rozpoczęło się 21 lutego pod wodzą nauczyciela i organisty Jana Kantego Andrusikiewicza oraz księdza Leopolda Kmietowicza, brał w nim udział m.in. Jan Krzeptowski Sabała. Kilkudniowy zryw zakończył się aresztowaniem jego uczestników. Z więzienia zostali uwolnieni w 1848 roku, podczas „Wiosny Ludów”.

Zabytkowe domy w Chochołowie

W 1978 r. utworzono Muzeum Powstania Chochołowskiego, które jest filią Muzeum Tatrzańskiego. Mieści się ono w zabytkowej „Chałupie Bafiów”, domu, który należał kiedyś do bogatego chochołowskiego gospodarza, Jana Bafii. Oprócz eksponatów i dokumentów związanych z powstaniem można tu zobaczyć także wyposażenie typowego góralskiego domu z połowy XIX w.
Więcej  informacji o muzeum, godziny otwarcia oraz cennik: https://muzeumtatrzanskie.pl/filie/zagroda-bafiow-w-chocholowie/

We wsi znajduje się zabytkowy kościół św. Jacka, neogotycki murowany budynek został wybudowany w latach 70. XIX wieku. Jego budowę prowadził oraz finansował ks. Blaszyński.
Utworzono też tutaj Centrum Dziedzictwa Przyrodniczego – Muzeum Torfowisk z interaktywną ekspozycją dotyczącą powstawania, znaczenia i wykorzystywania  torfowisk.

Chochołów stał się popularnym miejscem wśród turystów odwiedzających Podhale także za sprawą Term Chochołowskich (https://www.chocholowskietermy.pl/)

Niedaleko stąd też do ciekawych miejsc spacerowych i wycieczkowych:

• wycieczka do Doliny Chochołowskiej
• wyjazd kolejką na Gubałówkę
• przejście granią Gubałówki (długość trasy: ok. 8,7 km, czas przejścia ok. 2:30 h), opis: Tatrzańskie panoramy z Mietłówki i Gubałówki
• podziwianie panoramy Tatr z Ostrysza nad Dzianiszem

Jak dojechać do Chochołowa

Do Chochołowa najprościej jest dojechać drogą nr 958, która prowadzi od Chabówki przez Rabę Wyżną i Czarny Dunajec (z Chabówki – ok. 33 km i ok 37 min.).
Trasa jest mniej popularna, ale omija zatłoczony odcinek z Nowego Targu do Zakopanego. Jest też bardzo widokowa – dojeżdżając do Czarnego Dunajca we wsi Wróblówka przejeżdżamy przez rozległą równinę obok rzeki Czarny Dunajec. Przy dobrej widoczności warto zatrzymać się tu przy jednej z bocznych dróg i podziwiać wyjątkową, pełną panoramę Tatr – od Bielskich, przez Wysokie po krańce Tatr Zachodnich.

Tatry od Giewontu po Jarząbczy Wierch – widok z drogi przed Wróblówką koło Czarnego Dunajca

Ciekawostka
Dla uczczenia postaci ks. Leopolda Kmietowicza, przywódcy powstania chochołowskiego nazwano jego nazwiskiem skałę w Dolinie Chochołowskiej w Tatrach.
Skała Kmietowicza (987 m) tworzy wschodnie wrota Niżniej Bramy Chochołowskiej. Jej wysoka, pionowa ściana jest dobrze widoczna od strony drogi. Znajdują się w niej dwie małe jaskinie zwane Schronami. Na skale umieszczono tablicę upamiętniająca przywódców powstania, jest też medalion umieszczony na pamiątkę wizyty w dolinie Jana Pawła II w 1983 r.