Przełęcz Rydza-Śmigłego na Chyszówkach

Przełęcz Rydza-Śmigłego (700 m n.p.m.) znajduje się pomiędzy Łopieniem i Mogielicą, przebiega tędy droga asfaltowa z Jurkowa przez Chyszówki do Słopnic. To właśnie z tej przełęczy prowadzi najpopularniejszy szlak na Mogielicę – na szczyt „Królowej Beskidu Wyspowego” wyjdziemy w ok. 1:40 h.
Przełęcz Rydza-Śmigłego jest dobrym punktem widokowym. Można stąd zobaczyć m.in.: Gorce, Babią Górę, Ćwilin i Śnieżnicę.

Na przełęczy znajdują się kamienny obelisk z 1938 r. i krzyż, które zostały postawione na pamiątkę walk Legionów Polskich (1914 r.) dowodzonych przez Edwarda Rydza-Śmigłego.

Nazwa przełęczy i znajdujące się tu kamienny obelisk oraz krzyż odnoszą się do spektakularnego zwycięstwa Legionów Polskich nad Rosjanami. W listopadzie 1914 r. żołnierze polscy pod wodzą Rydza-Śmigłego wzięli do niewoli oddział kawalerii rosyjskiej, który stacjonował na Chyszówkach. Zastosowali bardzo nietypową taktykę. Polscy żołnierze, ochotnicy z Kongresówki świetnie mówiący po rosyjsku podeszli w nocy pod chałupę, w której kwaterowali Rosjanie. Kłócąc się między sobą po rosyjsku zaskoczyli strażnika, który wziął ich za swoich i nie podniósł alarmu – Rosjanie poddali się prawie bez walki. Zwycięstwo na przełęczy w Chyszówkach było pierwszym od dłuższego czasu sukcesem wojsk austriackich na froncie rosyjskim. 2 grudnia rozpoczęła się bitwa pod Limanową, w której Austro-Węgry odniosły strategiczne zwycięstwo nad Rosją. Oprócz pomnika, świadkami tych działań są cmentarze, największy z nich znajduje się na Jabłońcu k. Limanowej.

Po II wojnie światowej, ze względów politycznych, zmieniono jej nazwę na przełęcz Chyszówki. Do pierwszej nazwy wrócono dopiero w 1990 r.
W 10. rocznicę walk młodzież z Dobrej postawiła na przełęczy krzyż, na którym umieszczono następujący napis:
„1918 – 1928 TU W CHYSZÓWKACH W LISTOPADZIE 1914 R. WALCZYLI LEGIONIŚCI POLSCY POD WODZĄ JÓZEFA PIŁSUDSKIEGO I WZIĘLI DO NIEWOLI ODDZIAŁ KAWALERJI ROSYJSKIEJ – W 10 ROCZNICĘ ODZYSKANIA NIEPODLEGŁOŚCI POLSKI POSTAWIŁO TEN KRZYŻ STOW. MŁODZ. POLSK. Z DOBREJ II XI 1928 R. NA ZNAK HOŁDU DLA BOHATERÓW KTÓRZY ODDAJĄC KREW I ŻYCIE ZA OJCZYZNĘ UTRWALILI W NARODZIE WIARĘ W ZWYCIĘSTWO”.

Obok krzyża stoi obelisk Rydza-Śmigłego, a także kamienny Pomnik Spotkania Pokoleń z 1938 r. („NA PAMIĄTKĘ BOJÓW I BRYGADY LEGIONÓW POLSKICH 23.XI.1914 – 9.XII.1914).

Co roku, 11 listopada odbywają się tutaj uroczystości związane z tymi historycznymi wydarzeniami.

Przełęcz Rydza-Śmigłego jest dobrym punktem startu dla wychodzących na Mogielicę i Łopień.
Na Mogielicę (1170 m) – zielony szlak
suma wzniesień: ok. 480 m
długość trasy: ok. 3,5 km
czas przejścia: ok. 1.40 h
Opis trasy: Mogielica z Przełęczy Rydza – Śmigłego

Na Łopień (951 m) – zielony szlak
suma wzniesień: ok. 270 m
długość trasy: ok. 2 km
czas przejścia: ok. 1 h
Opis trasy: Łopień – uroczysko, bagna i jaskinie

Parking na Przełęczy Rydza-Śmigłego

W 2023 r. na przełęczy powstały dwa nowe parkingi – jeden prywatny (płatny – 3 zł/ godz.) w pobliżu pomnika Rydza-Śmigłego na ok. 100 samochodów, drugi, wybudowany, przez Gminę Dobra zlokalizowany jest poniżej przełęczy – jest to duża zatoka przy drodze w kierunku Słopnic na ok. 60 samochodów.
Obok prywatnego parkingu jest też bistro i kilka domków do wynajęcia.