Ciekawostki

Polica (1369 m n.p.m.) to szczyt w Paśmie Policy, położony po północno-wschodniej stronie przełęczy Krowiarki. Dawna nazwa szczytu: „Police” pochodzi z języka wołoskiego (ludność ta niegdyś licznie zamieszkiwała te rejony) i oznaczało półkę, na której w bacówce trzymano sery.

Przez Policę, przełęcz Krowiarki i dalej Pasmem Babiogórskim biegnie Wielki Europejski Dział Wodny między zlewiskami Bałtyku i Morza Czarnego.
W czasie II wojny światowej w okolicznych lasach chronili się partyzanci AK. Mieli m.in. bunkier pod Policą w dolinie Głębokiego Potoku. Ponadto Hala Krupowa była miejscem przyjmowania zrzutów lotniczych. Działania partyzantów, to przede wszystkim ataki na patrole i posterunki niemieckie oraz linie kolejowe. W odwecie, jesienią 1944 roku, Niemcy przeprowadzili obławę na partyzantów: około 3000 niemieckich żołnierzy wyruszyło w okolice pasma Polic. Partyzanci, których oddziały liczyły ok. 500 osób, widząc tak ogromną przewagę sił wroga nie podjęli walki. W odwecie Niemcy spalili schronisko na Hali Krupowej i dokonali pacyfikacji Sidziny.

Schronisko na Hali Krupowej – całoroczne schronisko położone w Paśmie Policy w Beskidzie Żywieckim. Wbrew potocznej nazwie, nie znajduje się na Hali Krupowej lecz na polanie o nazwie Pasionki Sidzińskie. Ładny budynek w stylu góralskim oferuje 38 miejsc noclegowych.

Pierwsze schronisko wybudował w tym miejscu, w roku 1935, Oddział PTT Jardanów. Nosiło nazwę „Pod Policą” lub „Na Policy”. W czasie II wojny światowej miejsce dawało schronienie partyzantom oraz oddziałom AK: „Chełm”, „Huta Pogórze” i „Harnaś”. Dlatego też jesienią 1944 roku podczas obławy urządzonej na partyzantów ukrywających się w lasach Policy Niemcy spalili budynek.
W 1953 roku podjęto decyzję o odbudowie schroniska; inicjatorem tego przedsięwzięcia był Krakowski Oddział PTTK. Odbudowy udało się dokonać w bardzo szybkim czasie – już 9 października 1955 roku miało miejsce jego uroczyste otwarcie. Ceremonię tą połączono z Gwieździstym Zlotem Turystów Gdańskich. Od tego pierwszego inauguracyjnego spotkania w 1955 roku w każdą pierwszą niedzielę października na Hali Krupowej odbywa się Zlot Turystów Górskich, który jednocześnie kończy letni sezon turystyki górskiej.
Schronisko na Hali Krupowej nosi imię Kazimierza Sosnowskiego, pioniera turystyki i krajoznawstwa.
W budynku znajduje się stacja GOPR.
Szczegółowe informacje o historii, ofercie i ciekawostkach związanych z tym miejscem można znaleźć na stronie internetowej schroniska: Schronisko na Hali Krupowej

Dawna granica słowacko–niemiecka. Grzbietem Policy do roku 1918 poprowadzona była granica galicyjsko-węgierska, a w latach 1918–1920 polsko-czechosłowacka. W czasie II wojny światowej grzbiet oddzielał Słowację od Generalnego Gubernatorstwa. Ustawiono na nim słupki graniczne z wyrytymi literami S i D. Po wojnie, kiedy granica została zlikwidowana słupki powywracano. Można je jeszcze dzisiaj znaleźć w lesie wzdłuż szlaku turystycznego.

Tabakowy Chodnik – dawna droga przemytników, którzy szmuglowali tytoń z Galicji na Węgry. Szlak prowadził z Hali Krupowej (od miejsca gdzie obecnie znajduje się schronisko) przez Policę, Przełęcz Jałowiecką i Zubrzycę Górną na Węgry. Był on wykorzystywany także w okresie międzywojennym: przemycano nim m.in. obuwie z Czechosłowacji do Polski.

Szlak papieski – upamiętnia ostatnią górską wycieczkę kardynała Karola Wojtyły, która miała miejsce 8 września 1978 r., na pięć tygodni przed jego wyborem na papieża. Trasa tej wycieczki wiodła ze Skawicy przez Policę na Przełęcz Lipnicką.

Katastrofa lotnicza na Policy

2 kwietnia 1969 r. na północnym stoku Policy rozbił się samolot Polskich Linii Lotniczych LOT: Antonov An-24. Zginęły 53 osoby – wszyscy znajdujący się na pokładzie, m.in. prof. Zenon Klemensiewicz – znany językoznawca.
Samolot leciał z Okęcia do Krakowa, z niewyjaśnionych do dzisiaj przyczyn zboczył z kursu i rozbił się na stokach Policy. Wokół tego wydarzenia narosło wiele hipotez, różnych teorii i tajemnic.
W 2009 r., w 40. rocznicę katastrofy w okolicach szczytu Policy postawiono metalowy krzyż wraz z tablicą wykonaną z resztek poszycia samolotu. Na tablicy umieszczono nazwiska ofiar katastrofy.
Więcej informacji: 2 kwietnia 1969 r. – katastrofa na Policy oraz Największe katastrofy lotnicze w Tatrach i Beskidach

„Rezerwat na Policy im. prof. Zenona Klemensiewicza”

„Rezerwat na Policy im. prof. Zenona Klemensiewicza”– rezerwat naturalnego górnoreglowego boru świerkowego i innych roślin objętych ochroną prawną, takich jak: liczydło górskie, tojad mocny, parzydło leśne, omieg górski, zarzyczka górska, wawrzynek wilczełyko, widłak wroniec, widłak jałowcowaty, kosodrzewina, sosna limba. Z chronionych ptaków występuje tu: głuszec i dzięcioł trójpalczasty. Rezerwat to także ostoja jeleni i saren oraz drapieżników podlegających ochronie ścisłej, takich jak wilki i rysie.
Teren rezerwatu obejmuje obszar 59 ha.

„Rezerwat przyrody Na Policy” – przylega do „Rezerwatu na Policy im. prof. Zenona Klemensiewicza”, zajmuje powierzchnię 13,21 ha. Został utworzony w celu zachowania naturalnego boru świerkowego (ze względów naukowych i dydaktycznych). Większość drzewostanu została powalona przez huragan, a ocalałe z wichury drzewa uschły (zaatakował je kornik drukarz).
Ponieważ wiatrołomów w rezerwacie nie usuwa się, zniszczone drzewa zostały tylko przycięte i odsunięte na bok, aby nie tarasowały szlaku turystycznego.

Jaskinia Oblica – najdłuższa jaskinia Beskidu Żywieckiego – łączna długość korytarzy wynosi 436 m, głębokość 21,1 m. Znajduje się w lesie, w osiedlu Oblica (miejscowość Skawica). W czasie II wojny światowej ukrywali się w niej partyzanci. Jest to jaskinia typu osuwiskowego, jest niebezpieczna ze względu na kruchość i niestabilność skały.

Kaplica Matki Bożej Opiekunki Turystów

Kaplica Matki Bożej Opiekunki Turystów – znajduje się pod szczytem Okrąglicy, przy czerwonym szlaku prowadzącym w stronę Jordanowa, około 20 minut od schroniska na Hali Krupowej.
Kaplica została wybudowana w 1987 r., ale jej historia sięga lat 60-tych. Już wtedy na Hali Krupowej, w bacówce należącej do księdza kanonika Józefa Długopolskiego, odbywały się nabożeństwa dla okolicznych baców oraz turystów. Kiedy w 1968 r. bacówka została spalona przyjaciele księdza kanonika podjęli starania o jej odbudowę. Pomimo wielu trudności organizacyjnych i finansowych udało się tego dokonać w 1987 r., a w 1989 r. kaplica została poświęcona przez biskupa Jana Szkodonia.

Kaplica ma kształt pasterskiego szałasu, który pięknie komponuje się z otaczającym go lasem. Autorem projektu budynku jest krakowski architekt Jacek Jemielity. Wewnątrz znajdują się płaskorzeźby ze stacjami Męki Pańskiej z niezwykłymi tytułami, np.: Zaginionym w górach, Poległym partyzantom, Ofiarom przemocy i terroru, Poległym na wojnach, Poczętym a nienarodzonym, Pogrzebanym bez grobu, Wyszydzanym i pogardzanym, Prześladowanym za poglądy, Zmęczonym pracą, Utrudzonym rodzicom.
Na ścianach wiszą m.in. epitafia upamiętniające zmarłych ludzi gór.
Corocznie, w pierwszą niedzielę października, o godzinie 12.00 w kaplicy odprawiana jest msza święta. W tym dniu na Hali Krupowej odbywa się tradycyjny Zlot Turystów Górskich, który umownie kończy letni sezon turystyczny, a schronisko obchodzi rocznicę powojennego powstania.
Niestety, odkąd obok kaplicy wybudowano stację przekaźnikową miejsce straciło wiele ze swojego klimatu.

Skansen w Sidzinie

Skansen w Sidzinie – Muzeum Kultury Ludowej, miejsce stworzone przez miejscowych regionalistów. Muzeum obejmuje: drewniane chałupy, młyn, kuźnię i spichlerz, w którym urządzono Izbę Pamięci Narodowej (pamiątki z kampanii wrześniowej 1939 roku i działań wojennych 1945 roku). Aktualnie w skansenie jest obiektów, są to:

Chałupa Banasika – (kurna chałupa) z 1807 roku przeniesiona z przysiółka Mała Sidzinka w 1963 roku. Chałupa składa się z tzw. świetnicy, piekarni, sieni i komory. Wewnątrz znajduje się wyposażenie w sprzęt domowy oraz elementy wystroju ludowego typowego dla pierwszej połowy XIX wieku,
Chałupa Anny Kozioł (Trutego) – budynek z 1901 roku, która została przeniesiona tutaj ze Spytkowic w latach 1982-1984,
Lamus, spichlerz – budynek z 1897r. W jego wnętrzu urządzona została Izba Pamięci Narodowej dla dokumentacji kampanii wrześniowej 1939 roku i działań wojennych.
Kuźnia (Trzopa, Gawrona) – budynek z końca XIX wieku, przeniesiony na teren Skansenu w 1968 roku. W jej wnętrzu znajduje się pełne wyposażenie kowalskie m.in. piec kowalski, skórzany miech dochodzący do paleniska, kowadło i narzędzia potrzebne do pracy kowala.
Chałupa Wójta Maja (Kostkowioka) – budynek z drugiej połowy XVIII wieku,
Dzwonnica loretańska – budynek z 1937 roku, przeniesiona z przysiółka Wielka Polana w Sidzinie w 1991 roku. Wewnątrz znajdują się eksponaty o tematyce sakralnej oraz wystawa palm wielkanocnych,
Młyn wodny – z początku XX wieku, przeniesiony z Sidziny Kamycko – Zagrody w 2009 roku. Wewnątrz znajduje się zakład stolarski z XIX wieku,
Zagrodowa chałupa Gałki z Bystrej z końca XIX wieku, przeniesiona w 2009 roku.

Sidziński Skansen został założony jako oddział Orawskiego Parku Etnograficznego w Zubrzycy Górnej i tak funkcjonował aż do 2009 roku, kiedy to stał się samodzielną samorządową instytucją kultury, której organizatorem jest gmina Bystra-Sidzina.

Skansen w Sidzinie powstał dzięki zaangażowaniu lokalnych społeczników:

Adama Leśniaka (1924-2011) – nauczyciela, regionalisty, miłośnika rodzimej kultury i tradycji. On to w latach 50. XX w. rozpoczął gromadzenie eksponatów muzealnych, głównie wychodzących z użycia sprzętów oraz pamiątek z okresu II wojny światowej. Najpierw utworzył izbę regionalną w Domu Wczasów Dziecięcych, a następnie w 1963 roku muzeum – skansen, z którym związany był do końca swojego życia.
Księdza Józefa Świstka (1894-1956) – miejscowego proboszcza, krasomówcy, gawędziarza, ale też wielkiego miłośnika regionu, jego historii, tradycji i zabytków. Był autorem niezwykłych kazań spisanych gwarą góralską, prowadził też kronikę parafialną, która jest cennym źródłem informacji o wydarzeniach w Sidzinie podczas II wojny światowej. Kapłan zbierał ludowe świątki, malowidła na szkle i inne zabytkowe przedmioty, które były pierwszymi eksponatami powstającego muzeum.

Skansen został otwarty z okazji 400-lecia lokacji wsi Sidzina. Do 2009 r. skansen funkcjonował jako oddział Orawskiego Parku Etnograficznego w Zubrzycy Górnej, potem stał się samodzielną samorządową instytucją kultury, której organizatorem jest gmina Bystra-Sidzina.
Skansen został otwarty w 1963 roku z okazji 400-lecia lokacji wsi Sidzina. Muzeum obejmuje: drewniane chałupy, młyn, kuźnię i spichlerz, w którym urządzono Izbę Pamięci Narodowej (pamiątki z kampanii wrześniowej 1939 roku i działań wojennych 1945 roku).
Szczegółowe informacje o historii tego miejsca, wystawach i godzinach otwarciach można znaleźć na stronie internetowej: SKANSEN W SIDZINIE