Tatrzańskie kapliczki

Kapliczki są trwałym elementem tatrzańskiego krajobrazu. Spotykane przy popularnych turystycznych szlakach są dobrze znane miłośnikom Tatr, nierzadko też same będąc celem odwiedzin, jak np. słynna Kaplica na Wiktorówkach.
Poniżej przedstawiamy kapliczki w Tatrach Polskich i Słowackich – historie ich powstania oraz związane z nimi legendy i ciekawostki.

Kaplica na Wiktorówkach

Sanktuarium Maryjne na Wiktorówkach, Sanktuarium Matki Bożej Królowej Tatr lub Matki Bożej Jaworzyńskiej.
Jak mówią przekazy, w 1860 r. w rejonie Polany Rusinowej 14-letniej góralce Marysi Murzańskiej objawiła się Matka Boska. Mała pasterka szukała zaginionego bydła, kiedy zobaczyła postać pięknej kobiety. Ta obiecała, że zaginione zwierzęta się znajdą, ale jednocześnie przekazała dziewczynie, aby upomniała ludzi, by nie grzeszyli i pokutowali za winy. Na pamiątkę tego wydarzenia umieszczono na drzewie figurkę, później w miejscu objawienia wybudowano kaplicę. Kiedy drewniany szałas spłonął, górale wybudowali następny, ale i ten uległ zniszczeniu. Obecny budynek sanktuarium został wybudowany w latach 1936-1938 staraniem księdza Foxa z Bukowiny. W 1975 r. utworzono tutaj Ośrodek Duszpasterstwa Turystycznego.
5 czerwca 1997 r. miejsce to odwiedził Papież Jan Paweł II.
Wiktorówki to miejsce licznie odwiedzane nie tylko przez turystów, ale także przez mieszkańców Tatr. Bardzo popularna jest pasterka w wigilię Bożego Narodzenia, uroczyste nabożeństwa odbywają się w święta maryjne:, m.in. 3 maja (Matki Boskiej Królowej Polski), 2 lipca (Nawiedzenie), 16 lipca (święto MB Szkaplerznej), 2 sierpnia (MB Anielskiej), 15 sierpnia (Wniebowzięcie, „MB Zielnej”), 8 września (Narodzenie NMP), w pierwszą niedzielę października – MB Różańcowej. Wiele par zawarło na Wiktorówkach związek małżeński.
Wokół kaplicy umieszczono tablice pamiątkowe poświęcone taternikom, ratownikom górskim i innym, którzy zginęli w górach. Obok sanktuarium znajduje się placówka TOPR.
Nieco powyżej znajduje się źródełko, powszechnie uważa się, że woda ta ma właściwości lecznicze i uzdrawiające.

Sanktuarium na Wiktorówkach – znajduje się na terenie TPN niedaleko Rusinowej Polany, możemy tu dojść niebieskim szlakiem turystycznym z Zazadniej na Rusinową Polanę.
Strona internetowa sanktuarium: http://wiktorowki.dominikanie.pl/

Opis trasy do Sanktuarium: Gęsia Szyja, Rusinowa Polana i Wiktorówki

Kaplica Najświętszego Serca Jezusa w Jaszczurówce

Została ufundowana przez Uznańskich, po śmierci Adama Uznańskiego, jako kaplica rodzinna. Kaplicę zaprojektował Stanisław Witkiewicz – pisarz, malarz, architekt, historyk sztuki i działacz społeczny, ojciec Stanisława Ignacego Witkiewicza. Budowę rozpoczęto w 1904 r., świątynię poświęcono w 1908. Przy realizacji projektu współpracowali miejscowi górale, prace nadzorował inż. Blacha.
Ołtarz główny przypomina swoja konstrukcją chatę góralską, po jego obu stronach są dwa kolorowe witraże z herbami Polski i Litwy. Znajdujące się w Kaplicy stacje Drogi Krzyżowej namalował na szkle Józef Jan Jachymiak, a boczne ołtarze – Matki Boskiej z Dzieciątkiem oraz św. Józefa wyrzeźbił ludowy artysta Józef Janas. W latach 1978–1981, dzięki staraniom ks. Jana Kowalika, proboszcza parafii na Olczy, przeprowadzono generalny remont konserwatorski obiektu. Od 1984 roku kaplica znajduje się pod opieką Księży Marianów z parafii na Cyrhli.

„Kaplica na Jaszczurówce” jest jednym z najpiękniejszych przykładów stylu zakopiańskiego w Polsce.

Nazwa „Jaszczurówka” pochodzi od nazwy salamander plamistych, które dawniej występowały licznie w tym rejonie i przez górali nazywane były jaszczurami.

Kaplica w Jaszczurówce w zimowej szacie

Kaplica św. Krzyża na Kalatówkach

Klasztor i stojącą obok kaplicę zaprojektował dla swojego przyjaciela brata Alberta Chmielowskiego Stanisław Witkiewicz, ziemię ofiarował Władysław hr. Zamoyski. Budowle zostały wzniesione w stylu zakopiańskim, z drewnianych bali na wysokiej, kamiennej podmurówce, kryte gontowym dachem. W 1901 r. wybudowano obok małą pustelnię, w której zamieszkał brat Albert. Obecnie stworzono tutaj niewielkie muzeum poświęcone osobie i działalności brata Alberta. W 1977 r. pustelnia wraz z kaplicą doszczętnie spłonęły. Budowle odbudowano w tym samym miejscu.
Do klasztoru dojdziemy na niebieskim szlakiem prowadzącym z Kuźnic do Schroniska PTTK na Hali Kondratowej (z Kuźnic jest to ok. 800 m).

Pustelnia św. Brata Alberta i Kaplica św. Krzyża na Kalatówkach
Pustelnia św. Brata Alberta

Kaplica Jana Chrzciciela na Polanie Chochołowskiej

Stojąca na skraju Polany Chochołowskiej kaplica jest pamiątką po “Janosiku”. Stojąca tu wcześniej mała kapliczka, którą wybudowali w 1958 r. górale została na potrzeby filmu rozbudowana. Po nakręceniu zdjęć nie została rozebrana, a wręcz przeciwnie, wyposażona i poświęcona. Jest to chyba jedyny przypadek budowy nowego obiektu sakralnego przez socjalistyczne władze PRL. Obok kaplicy stoi zadaszona wiata i drewniany krzyż.
Dla wielu turystów jest ona znana jako „kaplica Maryny i Janosika”.
Stojący tu krzyż został postawiony na pamiątkę pobytu Jana Pawła II na Polanie Chochołowskiej w 1983 r.
W sezonie turystycznym, od czerwca do października odbywają się w niej msze św. o godzinie 13. Popularna jest pasterka oraz odpust na św. Jana Chrzciciela.

Opis trasy do Kaplicy na Polanie Chochołowskiej: Dolina Chochołowska

Kapliczka hawiarska (zwana też zbójnicką) w Starych Kościeliskach

Murowana, kryta gontem kapliczka stoi na skraju polany Stare Kościeliska, po prawej stronie drogi prowadzącej na Halę Ornak (ok. 0:25 min. z Kir). Legenda podaje, że ufundowali ją zbójnicy, ale tak naprawdę została wybudowana przez górników i hutników, którzy pracowali w działającej tu hucie żelaza. Na podstawie dostępnych źródeł określa się, że powstała w 1 ćw. XIX w.
Nad drzwiami znajduje się napis „Ave Marya” oraz emblematy górnicze – dwa skrzyżowane młotki. Przy słupkach ogrodzenia ustawione są rzeźbione sylwetki zbójnika i górnika.

Opis trasy do Kapliczki hawiarskiej: Dolina Kościeliska

Kaplica na Tatrzańskim Cmentarzu Symbolicznym pod Osterwą – Tatry Słowackie

Kaplica znajduje się na Tatrzańskim Cmentarzu Symbolicznym pod Osterwą (Tatranský symbolický cintorín), który położony jest na zachodnich stokach Osterwy (Tatry Wysokie), na południowy wschód od Popradzkiego Stawu u wylotu Doliny Złomisk. Pomysłodawcą założenia symbolicznego cmentarza był Otakar Štáfl – czeski narciarz, taternik i malarz. Projekt tego miejsca powstał w 1922 r., natomiast otwarto go w sierpniu 1940 roku r.
Pierwotnym celem twórcy było zgromadzenie w jednym miejscu tablic rozsianych po Tatrach, ustawianych przez bliskich osób, które poniosły śmierć w górach. Później dołączano tam nowe; aktualnie znajduje się tam około 300 tablic upamiętniających ponad 400 osób. Znajduje się tutaj wiele polskich nazwisk, m.in.:
– Klemens Bachleda – ratownik górski, przewodnik tatrzański, w środowisku nazywany był “królem przewodników tatrzańskich” lub „Orłem Tatr”
– Wawrzyniec Żuławski – polski taternik, alpinista, ratownik górski, pisarz – autor opowiadań, m.in. „Sygnały ze skalnych ścian” i „Tragedie tatrzańskie”
– Bogusław Arendarczyk, Janusz Rybicki, Stanisław Mateja Torbiarz, Janusz Kubica – ratownicy, którzy zginęli w 1994 r. w Dolinie Olczyskiej
– Marek Łabunowicz („Maja”) i Bartłomiej Olszański – młodzi ratownicy, którzy zginęli 30 grudnia 2001 roku w trakcie akcji ratunkowej pod Szpiglasową Przełęczą
– himalaiści: Jerzy Kukuczka, Wanda Rutkiewicz, Piotr Morawski, Maciej Berbeka i Tomasz Kowalski

Cmentarz jest otwarty od 16 czerwca do 31 października. Pośrodku znajduje się murowana kapliczka, cały teren usiany jest charakterystycznie malowanymi drewnianymi krzyżami, wykonanymi przez rzeźbiarzy ze wsi Detva. Co roku, w ostatnią sobotę października, odbywa się uroczyste nabożeństwo, w którym biorą udział m.in. przedstawiciele TOPR i HZS oraz ludzie związani z górami.
Na cmentarzu umieszczono motto: Mŕtvym na pamiatku, živým pre výstrahu (Umarłym na pamiątkę, żyjącym ku przestrodze).
Opis trasy: Tatrzański Cmentarz Cmentarz pod Osterwą

I jeszcze jako ciekawostka – “Tatrzańska Świątynia Lodowa na Hrebienku”

Unikatowa, ciekawa, piękna i dostępna czasowo – oraz dodatkowo, co roku inna świątynia lodowa.
W sezonie 2017/2018 już po raz piąty rzeźbiarze stworzyli na Hrebienku niezwykłą, majestatyczną budowlę, w całości wykonaną z lodu. Konstrukcja ważyła ponad 190 ton, a do jej stworzenia użyto ok. 1440 bloków lodu. Budowla znajduje się pod kopułą o średnicy 25 metrów. W tym roku motywem przewodnim przedsięwzięcia była rodzina, projekt nawiązywał do słynnego zabytku Barcelony – bazyliki Sagrada Familia projektu Antonio Gaudiego.
Świątynię można zwiedzać od grudnia do marca, miejsce jest dużą turystyczną atrakcją.
Opis: Tatrzańska Świątynia Lodowa na Hrebienku

Oprócz tych wymienionych, powszechnie znanych imponujących kapliczek warto wspomnieć o kilku małych, ale bardzo ściśle związanych z historią turystyki w Tatrach figur. Jedną z nich jest  figurka Matki Boskiej Niepokalanej w ścianie Zawratowej Turni – umieścił ją w 1904 roku ksiądz Walenty Gadowski, twórca Orlej Perci wraz z Klimkiem Bachledą.
Natomiast w Dolinie Kościeliskiej, w Bramie Kraszewskiego jest figura św. Katarzyny, którą umieszczono w 1897 roku jako votum wdzięczności za uratowanie życia leśniczemu, który spadł ze skały w czasie usuwania drzewa (zdjęcia poniżej, autor Waldemar Rusek).

Zainteresowanym tematem górskich kapliczek polecamy wpis o kapliczkach w Beskidach: Beskidzkie kapliczki historia, zabytki, tajemnice