Dolina Kościeliska jest jedną z najpiękniejszych tatrzańskich dolin, idealnym miejscem na spacery i wycieczki także zimową porą. Po drodze zobaczymy m.in. skalne zwężenia, zwane bramami: Bramę Kantaka, Bramę Kraszewskiego i Bramę Raptawicką – zimą wiele z nich pokrytych jest lodospadami. Warto zwrócić uwagę na Skałę Pisaną, u podnóża której widoczne są otwory, tzw. wypływu krasowego – znajduje się tutaj Jaskinia Pisana. Z dna doliny możemy podziwiać ośnieżone szczyty Ciemniaka, Bystrej i Kominiarskiego Wierchu. Pięknie też prezentuje się sam Potok Kościeliski. Dopełnieniem wycieczki będzie wizyta w Schronisku na Hali Ornak, gdzie można wstąpić na gorącą herbatkę.
Kraj: Polska
Rejon: Tatry Zachodnie
Punkt wyjścia: Kiry
Czas: 1 dzień
Pora roku: wiosna, lato, jesień, zima
Trudności: brak trudności
Suma wzniesień: ok. 170 m
Długość trasy: ok. 12 km (tam i z powrotem)
Czas wyprawy: (sam przemarsz tam i z powrotem): ok. 3:00 h
Zobacz dodatkowe informacje:
Mapa online: Tatry Polskie
Więcej praktycznych informacji – w panelu bocznym (PC) lub na dole strony (mobile).
Mapa Tatr online: Tatry Polskie
NOCLEGI: Kościelisko Zakopane i okolice
POLECAMY OPIS LETNIEJ TRASY W DOLINIE KOŚCIELISKIEJ POŁĄCZONEJ Z WYCIECZKĄ DO SMRECZYŃSKIEGO STAWU: Dolina Kościeliska ORAZ ŁATWE TRASY ZIMOWE W TATRACH – 11 PROPOZYCJI
Komplet dodatkowych informacji o wyprawie: dojazd, mapy, portale pogodowe, przewodniki i inne dostępny jest na panelu bocznym po prawej stronie (na smartfonach na dole).
Poniżej prezentujemy fragment mapy “Tatry Polskie i Słowackie” Wydawnictwa Compass – Dolina Kościeliska cz. I
Naszą wycieczkę rozpoczynamy w Kirach, przy wejściu, po prawej stronie, znajduje się kasa biletowa. Niedaleko od wejścia mijamy pierwszą z bram – Niżnią Kościeliską Bramę, zwaną też Bramą Kantaka. W czasie II wojny światowej Niemcy planowali tu zbudować zaporę spiętrzającą wody Kościeliskiego Potoku (rozpoczęli prace badawcze). Podobny pomysł miały komunistyczne władze, pamiątką po tych planach jest sztolnia wykuta w 1954 r. we wschodniej ścianie (czasem błędnie uważana za jaskinię).
Za Bramą Kantaka znajduje się polana Wyżnia Kira Miętusia, na której prowadzony jest kulturowy wypas owiec (niestety na owieczki i oscypki trzeba poczekać do lata). Wiosną polana pokrywa się dywanem krokusów. Za polaną odchodzą szlaki turystyczne: czerwony na Ciemniak (Czerwone Wierchy) i Ścieżka nad Reglami na Przysłop Miętusi (znaki czarne). Kilkadziesiąt metrów dalej czarny szlak (Ścieżka nad Reglami) odbija w prawo do Doliny Lejowej i Chochołowskiej.
Na początku kolejnej polany Stare Kościeliska stoi Kapliczka Zbójnicka.
Ciekawostka: Wg legendy ufundowali ją zbójnicy, a tak naprawdę wybudowali ją górnicy i hutnicy pracujący w Tatrach. Na kapliczce znajduje się napis „Ave Marya” oraz emblematy górnicze – dwa skrzyżowane młotki.
Powyżej polany w lewo odchodzi ścieżka do Jaskini Mroźnej (otwarta od 26 kwietnia do 31 października), a parę metrów powyżej zaczyna się niebieski szlak na Polanę na Stołach.
Podchodząc parę metrów ścieżką prowadzącą do Jaskini Mroźnej można zobaczyć wywierzysko “Lodowe Źródło” – zimą nie jest, niestety, bardzo atrakcyjne.
Powyżej polany Stare Kościeliska znajduje się Pośrednia Kościeliska Brama, zwana też Bramą Kraszewskiego.
Ciekawostka: nazwę tę nadano na cześć pisarza, który zwiedzał Dolinę Kościelską w 1866 r.
Fragment mapy “Tatry Polskie i Słowackie” Wydawnictwa Compass – Dolina Kościeliska cz. II
Po lewej stronie znajduje się, dobrze widoczna ze szlaku turystycznego, imponująca turnia, zwana „Okrętem” (1100 m), jej filar i pionowe skały faktycznie przypominają dziób okrętu. Zimowe przejście tego fragmentu doliny jest bardzo malownicze, wyraźnie widać wznoszące się nad nami skalne turnie.
“Okręt” – – imponująca turnia
Góralskie dorożki w Dolinie Kościeliskiej
Dolina Kościeliska powyżej Bramy Kraszewskiego
Dochodzimy do Polany Pisanej (4 km od wejścia do doliny), znajduje się tutaj postój dorożek góralskich, a przy odpowiedniej ilości śniegu – sań. Z polany można podziwiać imponujące turnie: Raptawicką Turnię (znajdują się w niej jaskinie m.in. Raptawicka, Obłazkowa, Mylna), Zbójnicką Turnię, Ratusz, Saturn, Zdziary Pisaniarskie, Organy, Stoły i Kominiarski Wierch.
Ciekawostka: Na Hali Pisanej od 1935 r. istniało Schronisko na Polanie Pisanej (Bufet na Polanie Pisanej). W czasie II wojny światowej budynek służył partyzantom i kurierom. Spłonął w 1945 r. Po wojnie, w roku 1946 wybudowano w innym miejscu większe schronisko, które zostało przejęte przez TPN. Kiedy niszczejący budynek został przeznaczony do likwidacji wykorzystano go do realizacji filmu „Trójkąt Bermudzki” – mimo licznych kontrowersji TPN wyraził zgodę na wysadzenie budynku (1987 r.).
Postój dorożek na Polanie Pisanej
Kominiarski Wierch
Widok z Polany Pisanej
Widok z Polany Pisanej
Wejście do Bramy Raptawickiej przed Pisaną Skałą
150 metrów powyżej Hali Pisanej w lewo odchodzi ścieżka (żółty szlak) do Wąwozu Kraków i jaskini Smocza Jama. Uwaga: zimą, przejście wąwozem znajduje się w strefie bezpośredniego zagrożenia lawinowego.
Ciekawostka: Wąwóz Kraków jest jednym z najpiękniejszych skalnych wąwozów w Tatrach Zachodnich. Ma ok. 3 km długości, ale turystycznie dostępna jest tylko jego niewielka, przednia część. Pozostały teren to rezerwat ścisły, który jest niedostępny i dla turystów i dla taterników. Od drabinki prowadzącej do jaskini “Smocza Jama” droga jest jednokierunkowa, ścieżka odchodząca od jaskini sprowadza nas na Halę Pisaną.
Nazwy „Wąwóz Kraków”, znajdującej się w nim jaskini „Smocza Jama” oraz turni: „Ratusz”, „Baszta”, „Kościół” – nawiązują w bezpośredni sposób do Krakowa i zostały nadane przez górali, którzy dopatrzyli się podobieństwa wąwozu do wąskich krakowskich uliczek.
Powyżej Wyżniej Kościeliskiej Bramy, po lewej stronie mijamy niezwykłą Skałę Pisaną, która cała jest „popisana” autografami turystów sprzed lat (m.in. malarza Henryka Siemiradzkiego). Skała jest doskonale widoczna z mostku na Kościeliskim Potoku. U jej podnóża widoczne są otwory (tzw. wypływ krasowy), z których wypływa nurt potoku. Wewnątrz skały znajduje się Jaskinia Wodna pod Pisaną (Jaskinia Pisana).
Ciekawostka: Jaskinia Wodna pod Pisaną (Jaskinia Pisana) położona na wysokości 1023–1028 m n.p.m. nie jest dostępna dla turystów. Ma 3 otwory wylotowe, łączna jej długość wynosi 450 m. Jaskinia była znana od dawna, penetrowali ją i poszukiwacze skarbów i górnicy. Kiedy na początku XIX w. wszedł do niej właściciel huty w Kuźnicach znalazł drewniane fragmenty obudowy, które świadczyły o wcześniejszych pracach górniczych. Jaskinię zwiedzał m.in. Seweryn Goszczyński, Jan Gwalbert Pawlikowski i Jan Kasprowicz. Pierwszego jej badania i opisu dokonali bracia Zwolińscy. Z jaskinią związanych jest kilka legend góralskich, jedna z nich mówi o śpiącym zastępie rycerzy Bolesława Chrobrego, którzy czekają na sygnał do powstania, inna o jeziorku podskalnym, po którym pływa kaczka znosząca raz w roku złote jajko.
Zaraz powyżej Skały Pisanej odchodzi w prawo czarny szlak prowadzący do Jaskini Raptawickiej i czerwony szlak do Jaskini Obłazkowej i Mylnej. Jaskinie można zwiedzać cały rok, zimą, z uwagi na tworzące się w nich lodowe nacieki, są najbardziej atrakcyjne. Warto jednak pamiętać, że dla początkującego turysty nie jest to wycieczka łatwa – szczególnie niebezpieczne może być podejście stromą, oblodzoną ścieżką (łańcuchy).
Opis dostępnych turystycznie jaskini: Jaskinie tatrzańskie – Dolina Kościeliska.
Szlaki do Jaskini Raptawickiej, Mylnej i Obłazkowej
Za Wyżnią Kościeliską Bramą (po ok. 0.5 km) Dolina Kościeliska rozszerza się odsłaniając po lewej stronie Polanę Smytnią. Po przejściu Tomanowego Potoku dochodzimy do rozwidlenia szlaków: zielony szlak prowadzi pod Tomanową Przełęcz i dalej na Ciemniak (Czerwone Wierchy), a czarny prowadzi nad Smreczyński Staw (ok. 40 minut). Idąc dalej wzdłuż głównej drogi, w kilka minut, dojdziemy do Schroniska Górskiego PTTK na Hali Ornak. Schronisko to powstało w latach 1947-48, zostało wybudowane jako budynek zastępczy za spalone schronisko na Hali Pysznej. Z okien budynku rozciąga się widok na Kominiarski Wierch, Błyszcz i Bystrą. W sezonie letnim schronisko i Hala Ornak są bardzo zatłoczone.
Historia Doliny Kościeliskiej. Dolina od dawna związana była z hutnictwem. Wydobywano tutaj srebro, miedź, antymon, rudę żelaza. Na polanie Stare Kościeliska w 1783 r. powstała huta miedzi, wokół której powstała spora osada: stały chaty dla robotników, był też tartak, leśniczówka i karczma oraz kościółek. Później hutę miedzi przerobiono na hutę żelaza i zakład metalurgiczny. Wodę potrzebną do koła wodnego, które napędzało urządzenia w hucie, doprowadzano z zapory spiętrzonej na zaporze Kościeliskiego Potoku na wysokości Bramy Kraszewskiego. Zakład funkcjonował do 1841 r. – został zlikwidowany z powodu nieopłacalności.
W przeszłości przez Dolinę Kościeliską i Dolinę Tomanową prowadziła trasa kupiecka na Słowację. Oprócz kupców i przemytników „bywali” tu również zbójnicy, napadali nie tylko na kupców, ale też na zarząd huty w Starych Kościeliskach. Dowodem ich działalności są przekazy historyczne oraz nazwy skał: „Zbójnickie Okna”, „Zbójnicki Stół”, Zbójnicka Turnia”.
Pierwsi turyści pojawili się w dolinie pod koniec XVIII w. Bywali też tutaj pisarze: Stefan Żeromski, Kazimierz Przerwa-Tetmajer, Seweryn Goszczyński.
W czasie II wojny światowej w dolinie ukrywali się partyzanci.
Nazwa doliny pochodzi od wybudowanego dla robotników kościółka.
