Historie największych górskich wypraw, wspomnienia „ludzi gór” i opowieści o „ludziach gór”, wywiady ze słynnymi himalaistami i wspinaczami, beletryzowane opowieści, ale też przewodniki i poradniki – jednym słowem “góry górskich książek”.
Trudno, a nawet niemożliwe w jednym artykule zebrać najciekawsze propozycje z tej tematyki. Trudność tym większa, że oprócz imponującej ilości starszych wydań, co roku ukazuje się kilkanaście (kilkadziesiąt?) nowych, ciekawych i wartych przeczytania pozycji. Postaramy się jednak zebrać jak najwięcej wartościowych tytułów, licząc oczywiście na wsparcie miłośników literatury górskiej.
Nasze zestawienie rozpoczynamy od książek, których fragmenty publikujemy na portalu.
Książki o Tatrach
“Trylogia tatrzańska” – Wawrzyniec Żuławski
„Trylogia tatrzańska” – relacje z akcji ratowniczych, w których autor brał udział, opis
najgłośniejszych wypadków z okresu przedwojennej eksploracji Tatr – śmierć Klimka Bachledy na Małym Jaworowym, tajemniczy, przez wiele lat niewyjaśniony zgon Kaszniców i Wasserbergera w Dolinie Jaworowej, dramatyczne wydarzenia w Żlebie Drege’a, ścianie Ganku, na Zamarłej Turni i inne, które stały się już legendą.
Autor – Wawrzyniec Żuławski – taternik, kompozytor i pisarz, pozostał na zawsze w Alpach pod masywem Mont Blanc, gdzie w 1957 roku zginął ratując innych wspinaczy.
Wydawca: Sklep Podróżnika
Fragmenty opowiadań Trylogii tatrzańskiej
“Pięć Stawów. Dom bez adresu” – Beata Sabała-Zielińska
Dolina Pięciu Stawów Polskich, przez wielu uważana za najpiękniejszą dolinę w Tatrach. Dla większości turystów miejsce, które kojarzy się z wakacjami, wolnością, przygodą i przyrodą, do którego bardzo chętnie wracają. Ale jest też bardzo niewielka grupa ludzi, dla których jest to dom rodzinny, a równocześnie miejsce pracy.
Książka to opowieść nie tylko o schronisku, ale tak naprawdę o ludziach, historii, górach, wyprawach, tragediach, radościach i nadziejach, po prosto o wszystkim co wiąże się z położonym wysoko w górach “domem bez adresu”.
Autor – Beata Sabała-Zielińska, rodowita góralka i dziennikarka, autorka kolejnej książki związanej z Tatrami.
Wydawca: Prószyński i S-ka
Fragment książki: “Pięć Stawów. Dom bez adresu”
„Taterniczki. Miejsce kobiet jest na szczycie” – Agata Komosa-Styczeń Prószyński i S-ka
Taterniczki – historie kobiet, których pasją stały się Tatry. Nazwiska sławne, albo wprost przeciwnie – znane tylko wąskiemu górskiemu środowisku. Wszystkie łączy jedno – indywidualnie lub w silnych kobiecych zespołach pokonywały najtrudniejsze tatrzańskie trasy i miały swój wkład w rozwój taternictwa.
W losy bohaterek wpleciony jest też klimat środowiska wspinaczkowego, w którym kobiety oprócz skalnych wyzwań muszą się mierzyć z pobłażliwością, a nawet lekceważeniem ze strony męskiej grupy wspinaczy i udowadniać, że mogą konkurować z nimi w górach.
Autor – Agata Komosa-Styczeń – polonistka, dziennikarka, redaktorka, feministka, mama. Była redaktorką naczelną portali informacyjnych.
Wydawca: Prószyński i S-ka
Fragment książki: „Taterniczki. Miejsce kobiet jest na szczycie”
„Wołanie w górach. Wypadki i akcje ratunkowe w Tatrach” – Michał Jagiełło
Historia powstania i działalności górskiego pogotowia w
polskich Tatrach oraz kronika najtrudniejszych i najciekawszych akcji ratunkowych. Opisane historie można odczytać nie tylko jako kronikę tatrzańskich wypadków, mają one także ogromną wartość edukacyjną – jak się przygotować do wyjścia w góry i jak się zachować w określonych sytuacjach. Książkę polecamy wszystkim eksplorującym Tatry.
Autor – Michał Jagiełło to taternik, alpinista i pisarz. Członek Honorowy TOPR, naczelnik Grupy Tatrzańskiej w latach 1972-74. Zmarł nagle 1 lutego 2016 roku.
Ostatnie wydanie (2019 r.) zostało poszerzone i uzupełnione przez córkę autora – Dominikę Jagiełło, przy wsparciu Adama Maraska i Krzysztofa Wojnarowskiego.
Wydawca: Wydawnictwo Iskry
Fragmenty książki: Wołanie w górach
„TOPR. Żeby inni mogli przeżyć” – Beata Sabała-Zielińska
Pasjonująca, pełna emocji, ale momentami też zabawna i 
przyprawiona szczyptą góralskiego humoru opowieść o pracy ratowników TOPR i specyfice różnych akcji ratowniczych. Obok opisów dramatycznych wypadków – zarówno tych ogromnych, medialnych, są też równie emocjonujące przykłady akcji cichych, jednostkowych, a niejednokrotnie bardziej zapadających w pamięć ratowników. Relacje akcji kończących się tragicznie, ale też nieprawdopodobne historie „cudów”.
Autorka – Beata Sabała-Zielińska – rodowita góralka i dziennikarka, autorka książek o Zakopanem i Tatrach.
Wydawca: Prószyński i S-ka
Fragment książki: TOPR. Żeby inni mogli przeżyć
“Piarżysko. Tatry i Zakopane w reportażach prasowych przełomu XIX i XX wieku” – Michał Jagiełło
XIX-wieczne Zakopane, spopularyzowane przez Tytusa
Chałubińskiego jako uzdrowisko przyciągało również pisarzy, artystów, kompozytorów i polityków. Ale nie tylko turystyką żyło ówczesne artystyczne środowisko Zakopanego. Obok reportaży z tatrzańskich wypraw i utworów opiewających piękno gór pojawiały się też relacje o lokalnych konfliktach i historie związane z życiem prywatnym i obyczajowym, stanowiące bardzo ciekawe i intrygujące źródło informacji o mieszkańcach stolicy Tatr tamtego okresu.
Autor bardzo zgrabnie połączył ze sobą reportaże, felietony i listy, ale też dodał rys historyczny i komentarz, który ułatwia nam przeniesienie się w czasie.
Książka wzbogacona została wieloma wspaniałymi, odrestaurowanymi fotografiami, które pochodzą ze zbiorów Muzeum Tatrzańskiego im. Dra Tytusa Chałubińskiego.
Autor – Michał Jagiełło to taternik, alpinista i pisarz. Członek Honorowy TOPR, naczelnik Grupy Tatrzańskiej w latach 1972-74. Zmarł nagle 1 lutego 2016 roku.
Wydawca: Wydawnictwo Iskry
Fragmenty książki: Piarżysko. Tatry i Zakopane w reportażach prasowych przełomu XIX i XX wieku
Pozostałe góry
“Na jednej linie” – Wanda Rutkiewicz
Opowieść o Wandzie Rutkiewicz i jej drodze,
jaką przebyła od pierwszych górskich wycieczek w Karkonoszach, po zdobycie najwyższego szczytu ziemi. Książka zawiera zwięzłe opisy wypraw, ich organizację i przygotowanie, dni spędzane w bazach, aż do samej drogi na szczyt. Opisuje szczegółowo zdobywanie Mont Blanc, Gasherbrumy oraz Mount Everest, ale też próbę sięgnięcia po Nanga Parbat – zakończoną niepowodzeniem i śmiercią kolegi. W książce pojawia się też wzmianka o początkach kobiecego himalaizmu.
Wspaniała lektura dla każdego zainteresowanego życiorysem himalaistki, ale także wspinaczką samą w sobie.
Autorka – Wanda Rutkiewicz – alpinistka, jedna z najlepszych himalaistek, zdobyła osiem z czternastu ośmiotysięczników, . Na szczyt Mount Everestu weszła 16 października 1978 r. jako trzecia kobieta na świecie i pierwszy Polak. Autorka i współautorka kilku książek, m.in. Zaginęła w maju 1992 podczas ataku szczytowego na Kanczendzongę.
Współautorką książki jest Ewa Matuszewska, dziennikarka, pisarka, a także przyjaciółka Wandy Rutkiewicz i autorka książek o himalaistce. Zmarła 28 marca 2018 r. w Zakopanem.
Wydawca: Wydawnictwo Iskry
Fragmenty książki: Na jednej linie
“Ponad światem. Wspinaczka, obłęd i zabójczy wyścig o himalajskie szczyty” – Ellsworth Scott
Książka Ponad światem, opisująca wydarzenia rozgrywające się w Londynie, Nowym Jorku, Niemczech, Indiach, Chinach i Tybecie, nie stanowi jedynie relacji z dokonań wspinaczy i historii ich życia, ale jest świadectwem pasji i ambicji, odwagi i szaleństwa, tradycji i innowacji, tragedii i triumfu. Scott Ellsworth snuje szaloną, z życia wziętą opowieść, gładko przenosząc czytelnika z ulic Manhattanu w światła ramp londyńskiego West Endu, ze śmiercionośnych lawin na Nanga Parbat w sam środek zamieszek w Kaszmirze, a wreszcie w szalone górskie marzenia nowozelandzkiego pszczelarza Edmunda Hillary’ego i młodego uciekiniera z domu, Szerpy Tenzinga Norgaya.
Scott Ellsworth jest autorem The Secret Game, bestsellera z listy „New York
Timesa”, i laureatem nagrody literackiej PEN/ESPN Award for Literary Sports Writing. Pisze o historii Ameryki na łamach „New York Timesa”, „Los Angeles
Timesa” i „Washington Post”. Jest także autorem Death in a Promised Land,
przełomowej relacji z masakry na tle rasowym w Tulsie w 1921 roku.
Można go śledzić poprzez konto na Twitterze: scotteauthor
Wydawca: Burda Media Polska
Fragmenty książki: “Ponad światem. Wspinaczka, obłęd i zabójczy wyścig o himalajskie szczyty”
„Uciec jak najwyżej. Niedokończone życie Wandy Rutkiewicz” – Ewa Matuszewska
Książka, miejscami przypominająca wywiad idealnie łączy to,
co interesujące w życiorysie sportowca tego formatu (przygotowania, trudy wspinaczki, sukcesy i dramaty) z faktami, których nie znajdziemy gdzie indziej – osobiste relacje bohaterki z przyjaciółmi i współpracownikami. Akcja książki wzbogacona jest licznymi wspomnieniami współuczestników wypraw, wywiadami i artykułami z czasopism. Całość składa się na niezwykłą opowieść, nie tylko o niestrudzonej himalaistce, pionierce tego sportu wśród kobiet, pierwszej kobiecie na K2, trzeciej na Mount Everest, ale przede wszystkim opowieść o tym, jakim człowiekiem była Wanda Rutkiewicz.
Autor – Ewa Matuszewska, dziennikarka, pisarka, popularyzatorka Tatr, przyjaciółka Wandy Rutkiewicz i autorka książek o himalaistce. Zmarła 28 marca 2018 r. w Zakopanem.
Wydawca: Wydawnictwo Iskry
Fragmenty książki: Uciec jak najwyżej. Niedokończone życie Wandy Rutkiewicz
“Erhard Loretan Ryczące ośmiotysięczniki” – Jean Ammann i Erhard Loretan.
Biografia jednej z najbardziej fascynujących i najtragiczniejszych
postaci w całej historii himalaizmu. Szwajcarski himalaista Erhard Loretan, wspinaczkowy partner Wojtka Kurtyki, był trzecim – po Messnerze i Kukuczce – człowiekiem, który zdobył wszystkie 14 ośmiotysięczników. Jako jeden z pierwszych zaadaptował do warunków himalajskich styl alpejski – prawie wszystkie zdobyte szczyty w górach wysokich pokonał właśnie w ten sposób, jednocześnie osiągając kilka rekordów. Mimo niezwykłych osiągnięć pozostał skromnym człowiekiem, który przyznawał, że jego celem nie jest rywalizacja z innymi wspinaczami.
Autor – Erhard Loretan (1959 – 2011) – szwajcarski himalaista, zdobywca wszystkich 14 ośmiotysięcznych szczytów.
Wydawnictwo – Agora
Fragmenty książki: Erhard Loretan Ryczące ośmiotysięczniki
Samotność solisty. Wspinaczka w stylu free solo – Alex Honnold
3 czerwca 2017 roku Alex Honnold pokonał 900-metrową ścianę El Capitan,
jako pierwszy człowiek na świecie bez jakiejkolwiek asekuracji, w dodatku w czasie 3 godziny i 56 minut – wydarzenie okrzyknięto jednym z najwybitniejszych solowych skalnych przejść w historii. W 2019 r. film „Free Solo” dokumentujący przygotowania i samo przejście przez Alexa ściany El Capitan otrzymał Oscara.
Książka przedstawia najbardziej niesamowite dokonania wspinaczkowe Alexa Honnolda. Ale nie tylko. To także studium o determinacji w dążeniu do wyznaczonego celu, przekraczaniu własnych granic, umiejętności niezwykłej koncentracji, ale też potrzebie rywalizacji, ryzyku i balansowaniu na granicy życia i śmierci. Jest to jednocześnie sylwetka – nieśmiałego i skromnego głównego bohatera.
Autorzy: Alex Honnold – amerykański wspinacz znany z trudnych i szybkich przejść klasycznych, w tym bez asekuracji (ang. free solo).
David Roberts – to wielokrotnie nagradzany autor książek o wspinaczce górskiej, eksploracji i antropologii.
Wydawnictwo Bezdroża
Fragmenty książki: Samotność solisty
„Manaslu. Góra Ducha, Góra Kobiet” – Monika Witkowska
28 września 2018 r. Monika Witkowska i Joanna Kozanecka zdobyły
Manaslu (8156 m) – ósmą pod względem wysokości górę świata. „Manaslu. Góra Ducha, Góra Kobiet” to nie tylko relacja z wyprawy w Himalaje, ale też historia zdobywania szczytu – pierwsze wejście, głośne wypadki oraz ciekawostki, anegdoty, nepalskie bajki i dużo pięknych fotografii!
Książkę polecamy również amatorom himalajskich trekkingów – autorka daje dużo praktycznych porad, jak samemu zorganizować taką wyprawę – informacje nt. dojazdu, waluty, wizy, kosztów, ekwipunku i wiele, wiele innych.
Autorka – Monika Witkowska to podróżniczka, dziennikarka, pisarka, pilot wycieczek i przewodnik wypraw trekingowych. Zdobyła 3 ośmiotysięczniki: Mount Everest, Manaslu, Lhotse i Koronę Ziemi.
Wydawca: Wydawnictwo Bezdroża
Fragmenty książki: Manaslu. Góra Ducha, Góra Kobiet
Rum Doodle. Zdobycie najwyższego szczytu świata – William Ernest Bowman
Zabawna propozycja innego spojrzenia
na wielkie himalajskie ekspedycje. Reportaż z wyprawy opisany w stylu Monty Python’a czy Sławomira Mrożka wprowadzi nas na najwyższy szczyt brytyjskiego humoru.
Autor – William Ernest Bowman (1911 – 1985), inżynier i pisarz
Wydawca: Wydawnictwo Bezdroża
Fragmenty książki: Rum Doodle. Zdobycie najwyższego szczytu świata
Dołącz do nas na Facebooku
