Zagórzańskie atrakcje

Zagórzanie to grupa etniczna górali mieszkających na styku Gorców i Beskidu Wyspowego. Od strony południowej przez Gorce sąsiadują z Podhalanami, od północnego wschodu przez Ćwilin, Mogielicę i Śnieżnicę z Lachami, a od północnego zachodu przez pasma Bydłoniowej, Szczebla i Lubonia z Kliszczakami. Stolicą regionu jest Mszana Dolna. Od kilku już lat trwa akcja promująca kulturę, historię i dziedzictwo tej grupy górali w ramach marki „Zagórzańskie Dziedziny”. Koordynatorem działań promocyjnych jest Gmina Mszana Dolna.

Bliskość popularnych beskidzkich szczytów sprawia, że zagórzańska enklawa to idealny kierunek na aktywny wypoczynek. Rejon polecamy osobom kochającym górskie wędrówki, ale nie tylko… jest to też świetna baza na rodzinne wypady zarówno z dziećmi, jak i seniorami, z którymi można pospacerować leśnymi ścieżkami lub odwiedzić atrakcyjne przyrodniczo i turystycznie miejsca, i to o każdej porze roku.

Spis treści – przejdź do punktu:

1. Obserwatorium Atronomiczne na Lubomirze
2. Szałas na Wierzbanowskiej Górze
3. Morskie Oko
4. Ostre wejście na Lubogoszcz
5. Baza Lubogoszcz i „Żabie Oko”
6. Kasina Ski & Bike Park
7. Spacer na Śnieżnicę i zagórzańskie jadło
8. Wycieczki na widokowe polany Ćwilina
9. Wycieczka na Szczebel i „Zimna Dziura”
10. Widoki z Wsołowej
11. Panoramy spod Ostrej i Ogorzałej
12. Schronisko na Luboniu Wielkim
13. Dziurawe Turnie
14. Potaczkowa i Witów
15. Wycieczka na Jasień i Kutrzycę
16. Park Wodzickich
17. Willa, muzeum „Orkanówka”
18. Ostoja Koninki i kolej linowa Tobołów
19. Panorama z Turbaczyka
20. Kudłoński Baca
21. Widokowe polany Kudłonia
22. Dolina Kamienicy i Papieżowka
23. Schronisko na Starych Wierchach
24. Turbacz – najwyższy szczyt Gorców
25. Zagórzańskie drogi na Turbacz

Mszana Dolna – serce “Zagórzańskich Dziedzin”

Stolicą Zagórzan jest Mszana Dolna, pozostałe zagórzańskie miejscowości to m.in.: Kasina Wielka, Kasinka Mała, Niedźwiedź, Konina, Lubomierz, Podobin, Raba Niżna, Olszówka i Poręba Wielka.
Ważniejsze góry regionu to Lubogoszcz, Śnieżnica, Ćwilin, Szczebel, Luboń Wielki, Turbacz i Kudłoń.

Leżąca na styku Gorców i Beskidu Wyspowego oraz dokładnie w połowie drogi pomiędzy Krakowem i Zakopanem Mszana Dolna jest idealnym kierunkiem na aktywny wypoczynek. Zarówno miasto, jak i okoliczne miejscowości dysponują bogatą i urozmaiconą bazą noclegową – w zależności od preferencji i możliwości finansowych noclegi znajdziemy w hotelach i agroturystykach. Miasto jest też dobrze skomunikowane – busami dotrzemy do większości atrakcyjnych turystycznie miejsc.

Mszana Dolna to nie tylko serce Zagórzan i centrum działań promocyjnych w ramach marki „Zagórzańskie Dziedziny”. To także miejsce, gdzie narodziła się akcja „Odkryj Beskid Wyspowy”.

Obserwatorium Astronomiczne na Lubomirze

Na Lubomirze, najwyższym szczycie Pasma Lubomira i Łysiny znajduje się Obserwatorium Astronomiczne im. Tadeusza Banachiewicza, jest to jedyne obserwatorium w Polsce stale udostępnione dla zwiedzających. Pierwsza stacja powstała tu już w 1922 r., ale została spalona w 1944 r. przez Niemców (obecnie widoczne są jeszcze pozostałości jej ruin). Aktualnie funkcjonujący budynek oddano do użytku w 2007 r.
Obserwatorium organizuje pokazy słońca w pogodne dni, nocne pokazy nieba oraz obserwacje wyjątkowych zjawisk astronomicznych.
Strona placówki: https://weglowka.pl/obserwatorium/

Najlepsze podejście na Lubomir prowadzi z przełęczy Jaworzyce nad Węglówką, która znajduje się przy drodze z Wiśniowej do Węglówki. Z przełęczy wyjdziemy na górę czerwonym szlakiem w niecałą godzinę (1:20 h, 3,1 km i 320 m przewyższenia). Szlak biegnie wzdłuż ścieżki dydaktycznej „Wielcy astronomowie znani i mniej znani”.
Warto wiedzieć, że nazwa szczytu Lubomir została nadana w 1932 r. dla uczczenia księcia Kazimierza Lubomirskiego, który przekazał teren pod budowę obserwatorium.
Do obserwatorium można też dojść od strony Kudłaczy. Mapa i opis wycieczki: Kudłacze i  obserwatorium na Lubomirze

Szałas na Wierzbanowskiej Górze

Wierzbanowska Góra (778 m) znajduje się w północnej części Zagórzańskich Dziedzin, powyżej wsi Węglówka. Prowadzi na nią czerwony szlak turystyczny z Przełęczy Jaworzyce (pomiędzy Węglówką a Wierzbanową). Większość trasy, jak i sam szczyt jest zalesiony, ale nieco poniżej szczytu, z polany nad osiedlem Ciastonie, możemy podziwiać panoramę Beskidu Wyspowego oraz Gorców. Na grzbiecie góry znajduje się drewniana bacówka, która z roku na rok jest ulepszana i jest dostępna dla turystów (noclegi). Wejście na Wierzbanowską Górę można zamknąć pętlą opuszczając czerwony szlak w osiedlu Ciastonie i wracając na Przełęcz Jaworzyce widokową szutrową drogą. Przez Wierzbanowską Górę przejdziemy idąc trasą z Kudłaczy, przez Lubomir i Dzielec do Kasiny Wielkiej.

Morskie Oko

Morskie Oko to ciekawe leśne jeziorko, które znajduje się na północno-wschodnim zboczu Lubogoszcza, nad Kasiną Wielką. Wg przekazów istniało ono tu od dawna i było naturalnym jeziorkiem. Obecnie Lasy Państwowe w ramach projektu “Małej retencji górskiej” wzmocniły staw zamykając go groblą.
Zbiornik jest stosunkowo niewielki, ale bardzo urokliwy, w tafli wody można podziwiać odbicia rosnących dookoła drzew. Miejsce szczególnie pięknie wygląda jesienią ze względu na różnobarwne otoczenie.
Nad staw nie prowadzi żaden szlak turystyczny, więc znalezienie go nie jest łatwe, warto jednak zaplanować tu wycieczkę, bo jeziorko jest bardzo ładne i na pewno warte zobaczenia.
Opis trasy: Morskie Oko w Beskidzie Wyspowym

Ostre wejście na Lubogoszcz

Wejście na Lubogoszcz czerwonym szlakiem od strony Kasiny Wielkiej jest ciekawą propozycją na krótką wycieczkę urozmaiconą widokami z bardzo nasłonecznionego stoku pod szczytem. Z podejścia można podziwiać piękne panoramy Beskidu Wyspowego, Gorców, a nawet Tatr. Trasa jest krótka – na szczyt jest zaledwie 2,5 km, ale bardzo stroma (400 m przewyższenia).
Sam wierzchołek Lubogoszcza jest zalesiony. Na górze, na szczytowej polanie stoi krzyż, tablica z mapą i drogowskazami szlaków oraz kilka drewnianych ławek. Jest też tablica poświęcona zmarłemu w 2014 r. Andrzejowi Cyrwusowi – znanemu społecznikowi z Mszany Dolnej.
Od tej strony Lubogoszcza znajduje się urokliwy staw o nazwie Morskie Oko (nie jest przy szlaku, wymaga podejścia leśnymi ścieżkami). Można go odwiedzić przy okazji wycieczki na Lubogoszcz lub osobno – w ramach leśnego spaceru.
Amatorów historii może też zainteresować znajdujący się na Polanie Mogiła pomnik wykonany z wieży czołgu typu Vickers zniszczonego w walkach we wrześniu 1939 r. (ok. 100 m od asfaltowej drogi).
Opis trasy z Kasiny Wielkiej: Widokowy wariant wejścia na Lubogoszcz

 

Baza Lubogoszcz i „Żabie Oko”

Lubogoszcz to góra z niezwykłą historią oraz wieloma atrakcjami turystycznymi, które można zobaczyć w zależności od wariantu wybranej trasy. Warto dodać, że góra słynie z licznych źródeł, wg miejscowych podań jest ich aż 99! Tutaj też znajdują się 2 stawki „Żabie Oko” i Morskie Oko”.
Na zachodnim stoku Lubogoszcza ulokowana jest Baza Szkoleniowo – Wypoczynkowej, która została wybudowana 100 lat temu przez międzynarodową organizację YMCA. Baza “Lubogoszcz” działa cały rok, przyjmuje grupy zorganizowane (zielone szkoły, obozy, wycieczki szkolne, itp.), ale również turystów indywidualnych. Tutaj też odbywa się wiele wydarzeń związanych z akcją “Odkryj Beskid Wyspowy”.

W bazie funkcjonuje kuchnia i stołówka, można tu zamówić posiłki i napoje. Kuchnia oferuje również zagórzańskie potrawy regionalne z Listy Produktów Tradycyjnych – te trzeba zamawiać wcześniej, ale można też pytać o nie podczas pobytu – niektóre są podawane cały czas.
Szczegóły: http://www.lubogoszcz.pl
Poniżej bazy  można zobaczyć staw „Żabie Oko” oraz nieczynny basen pływacki wybudowany jeszcze w okresie międzywojennym. Na stoku Lubogoszcza znajduje się również „Szczepanówka” – willa wybitnego pisarza Jana Józefa Szczepańskiego.
Do bazy „Lubogoszcz” dojdziemy w ok. 0:40 h czarnym szlakiem z Kasinki Małej. Na chętnych do dłuższej wycieczki i zdobycia szczytu Lubogoszcza czeka 2-godzinny spacerek z bazy.
Wycieczkę tutaj polecamy szczególnie wczesną wiosną – kiedy to okolice basenu i stawu są miejscem żabich amorów.
Opis trasy z Kasinki Małej: Początek wiosny na Lubogoszczu

Na szczyt Lubogoszcza można też dojść czerwonym szlakiem z Kasiny Wielkiej: Widokowy wariant wejścia na Lubogoszcz

Amatorzy dłuższych wędrówek mogą też wybrać się na szczyt zielonym lub czerwonym szlakiem z samej Mszany Dolnej.

Kasina Ski i Bike&Park

W Kasinie Wielkiej, na północno-zachodnich stokach Śnieżnicy, działa znana stacja narciarska – Kasina Ski, a latem największy w Polsce Bike Park z szeroką ofertą dla miłośników dwóch kółek. Jest tutaj też plac zabaw dla najmłodszych oraz mini siłownia. Na górnej stacji wyciągu krzesełkowego „Śnieżnica” znajduje się duży taras widokowy. Śnieżnica to także świetny kierunek na piesze wycieczki. Chętni, którzy chcieliby zdobyć szczyt Śnieżnicy od strony Kasiny Wielkiej muszą się liczyć z koniecznością wyjazdu kolejką krzesełkową do górnej stacji, skąd można już kontynuować spacer na Śnieżnicę – latem, kiedy działa Kasina Bike Park zejście niebieskim szlakiem do Kasiny Wielkiej jest bardzo niebezpieczne. Istnieje ryzyko ze rozpędzony rowerzysta może najechać na pieszego. Dlatego najbezpieczniej jest skorzystać z wyciągu.
Szczyt Śnieżnicy jest zalesiony, nie ma więc walorów widokowych, polanka widokowa znajduje się nieco poniżej wierzchołka po stronie północnej. Idąc ze szczytu w kierunku wschodnim (zielony szlak) po lewej stronie (północnej) znajduje się „Rezerwat przyrody Śnieżnica”, w którym zobaczymy efektowne wychodnie skalne.
Będąc w Kasinie Wielkiej warto przyjrzeć się stacji kolejowej – jest to najwyżej położona stacja na linii Chabówka – Nowy Sącz. Budynek stacji „zagrał” w kilku filmach: „Karol. Człowiek, który został papieżem”, „Lista Schindlera”, „Boże skrawki”, „Szatan z siódmej klasy”, „Katyń”. Obok stacji znajduje się cmentarz wojenny nr 364 z okresu I wojny światowej.
Warto jeszcze dodać, że Kasina Wielka to rodzinna miejscowość Justyny Kowalczyk – wielokrotnej medalistki w biegach narciarskich.
Więcej o ciekawych miejscach w tym rejonie: Atrakcje Beskidu Wyspowego
Na szczyt Śnieżnicy można też podejść z Przełęczy Gruszowiec obok Młodzieżowego Ośrodka Rekolekcyjnego lub też wspiąć się bardzo stromym, czarnym szlakiem od strony Skrzydlnej/ Porąbki.

Spacer na Śnieżnicę i zagórzańskie jadło

Kolejna propozycja wycieczki na Śnieżnicę, tym razem trasą z Przełęczy Gruszowiec. Zielonym szlakiem wyruszamy spod kultowego „Baru pod Cyckiem” i szeroką i wygodną drogą, w ok. 0:40 h, dochodzimy do Młodzieżowego Ośrodka Rekolekcyjno-Rekreacyjnego. Tam można zrobić odpoczynek i coś przekąsić – warto tu spróbować regionalnych zagórzańskich potraw – sapki, pierogów z suszonymi śliwkami, zupy z korpieli lub razowego kołoca z bryndzą. Z ośrodka na szczyt Śnieżnicy czeka nas kolejne 0:40 h podejścia. Dla urozmaicenia, z powrotem na Przełęcz Gruszowiec możemy w niecałą godzinę zejść niebieskim szlakiem, (dodatkowo w ten sposób na pewnym odcinku zrobimy pętlę).
Opis trasy z Przełęczy Gruszowiec: Śnieżnica na każdą porę roku

Wycieczka na widokowe polany Ćwilina

Ćwilin to absolutna klasyka Beskidu Wyspowego. Szczyt słynie z bajecznych panoram, jest też popularnym celem osób szukających miejsc widokowych, szczególnie na wschody i zachody słońca. Warto dodać, że wg popularnej opinii, to właśnie na Ćwilinie Kazimierz Sosnowski widząc wyłaniające się o świcie „wyspy” stworzył termin „Beskid Wyspowy”.

Na szczyt prowadzi kilka szlaków o bardzo różnym charakterze. Najkrótsze podejście to niebieski szlak z Przełęczy Gruszowiec, zwane „ścianą płaczu”. Najbardziej optymalna, stosunkowo łatwa, sprawdzająca się nawet w trudnych warunkach, trasa prowadzi z Wilczyc (tzw. dróżka różańcowa) oraz z Jurkowa (szlak niebieski). Dla osób lubiących długie wędrówki ciekawy będzie żółty szlak z Mszany Dolnej – jej ogromnym atutem są panoramy, jakie możemy podziwiać praktycznie na całej trasie. Aby móc w pełni nacieszyć oczy widokami z tej drogi, proponujemy wejście na Ćwilin jedną z krótszych tras (z Gruszowca, Jurkowa lub Wilczyc), a zejść żółtym szlakiem przez Czarny Dział (673 m) i bardzo widokową Wsołową (614 m) do Mszany Dolnej.

Wycieczka na Szczebel i Zimna Dziura

Szczebel to bardzo ciekawy szczyt Beskidu Wyspowego – w zależności od wybranej trasy może być świetnym kierunkiem zarówno na łatwą rodzinną wycieczkę nawet z dziećmi, jak i dobrym celem dla turystów lubiących duże górskie wyzwania.
Najłatwiej i najszybciej można zdobyć szczyt od strony Przełęczy Glisne – na górę wejdziemy spacerową trasą w niecałą godzinę (zielony szlak).
Zupełnie inny charakter ma czarny szlak od strony Mszany Dolnej, jest atrakcyjny terenowo, przebiega przez obszar odsłoniętych głazów i wychodni skalnych, ale jednocześnie jest to  jeden z bardziej stromych szlaków w Beskidach – na jednym z odcinków, na odległości 1 km musimy pokonać aż 400 m przewyższenia.
Można też przejść cały masyw Szczebla – czarnym szlakiem z Mszany Dolnej do Lubnia, dużą atrakcją tego wariantu jest jaskinia „Zimna Dziura”, która znajduje się na trasie.
Ze szczytu Szczebla roztacza się ładna panorama Beskidu Wyspowego, a podszczytowa polanka przy czarnym szlaku jest miejscem startu paralotniarzy.

Uwaga. Należy pamiętać, że czarny szlak na odcinku Mszana Dolna – szczyt Szczebla w trudniejszych warunkach pogodowych (np. po deszczu) może być prawdziwym wyzwaniem.
Opis trasy – Na Szczebel czarnym szlakiem z Mszany Dolnej
Opis trasy zielonym szlakiem: Spacerem na Szczebel z Przełęczy Glisne

Widoki z Wsołowej

Wsołowa to wzniesienie znajdujące się bezpośrednio nad Mszaną Dolną. Pomimo stosunkowo niewielkiej wysokości – 614 m n.p.m., jest świetnym punktem widokowym. Z jej szczytu i zboczy zobaczymy szeroką panoramę Beskidu Wyspowego i Gorców, a szczególnie pięknie prezentuje się stąd Mszana Dolana z otaczającymi ją szczytami Lubonia Wielkiego, Szczebla i Lubogoszcza.

Na Wsołową można wejść z Mszany Dolnej żółtym szlakiem turystycznym (na sam szczyt kilkaset metrów ścieżką bez szlaku), który dalej prowadzi przez Czarny Dział (673 m) na równie widokowy Cwilin (1072 m). Wejście i powrót zajmie nam ok. 2 godzin (5,2 km i 220 m przewyższenia).

Panoramy spod Ostrej i Ogorzałej

Ostra (780 m) i Ogorzała (805 m) to dwa znajdujące się obok siebie szczyty Beskidu Wyspowego położone pomiędzy wsiami Łostówka i Łętowe, na wschód od Mszany Dolnej. Ich wierzchołki prawie w całości są zalesione, ale z polan po obu stronach grzbietu otwierają się piękne widoki na Gorce, a w drugą stronę na szczyt Ćwilina i zbocza Jasienia – szczyty Beskidu Wyspowego.

Przez grzbiet Ostrej i Ogorzałej prowadzi zielony szlak turystyczny z Mszany Dolnej na Jasień. Najszybciej na wierzchołek Ostrej (szczyt Ogorzałej jest nieco z boku szlaku) dojdziemy polną drogą zielonego szlaku z przełęczy na końcu wsi Łętowe (w górę ok. 1 h / 3 km / 180 m podejścia).

Schronisko na Luboniu Wielkim

Luboń Wielki (1022 m n.p.m.) to charakterystyczny szczyt w Beskidzie Wyspowym, dobrze rozpoznawalny dzięki widocznej z daleka wieży przekaźnikowej. Przez miejscową ludność zwany jest Biernatką. Góra może pochwalić się bardzo oryginalnym schroniskiem, mianowicie jego kształt przypomina domek Baby Jagi. Zgodnie z zamiarem projektantów z okien z górnej sali można spoglądać na cztery strony świata. Patronuje mu Stanisław Dunin–Borkowski – budowniczy obiektu i jego wieloletni gospodarz, działacz turystyczny. Schronisko funkcjonuje od 1931 r.

Na Luboń Wielki można dotrzeć wieloma szlakami. Najszybciej, bo w ok. 0:45 h na szczyt wejdziemy czerwonym szlakiem z Przełęczy Glisne.
Pozostałe szlaki turystyczne prowadzące na szczyt Lubonia Wielkiego:

• niebieski – z Rabki – Zaryte, ok. 2 h
• żółty z Rabki – Zaryte, zwany „Percią Borkowskiego”, ok. 1,5 h
• niebieski – z Naprawy (przystanek PKS Luboń Mały), ok. 2 h

Ciekawostki o Luboniu Wielkim: Luboń Wielki i Dziurawe Turnie – ciekawostki
Opis trasy żółtym szlakiem z Rabki Zaryte: Luboń Wielki i Dziurawe Turnie
Opis trasy niebieskim szlakiem z Jordanowa: Na Luboń Wielki przez polanę Surówki

Dziurawe Turnie

„Dziurawe Turnie” to grupa skalnych bloków, które znajdują się na terenie rezerwatu przyrody nieożywionej „Luboń Wielki”. Rezerwat ten obejmuje też gołoborze – największe w Beskidzie Wyspowym. Przejście przez Dziurawe Turnie jest bardzo atrakcyjne, daje namiastkę krótkiej, ale atrakcyjnej skalnej wspinaczki.
Przez ten teren poprowadzona jest jedna z najciekawszych tras na Luboń Wielki – jest to żółty szlak, tzw. Perć Borkowskiego. Trasa prowadzi z Rabki Zaryte, a więc już poza terenem Zagórzan, ale wart jest polecenia ze względu na oryginalny charakter terenu. Z Rabki prowadzą jeszcze 2 inne szlaki – zielony i niebieski.
Opis trasy żółtym szlakiem z Rabki Zaryte: Luboń Wielki i „Dziurawe Turnie”

Potaczkowa i Witów

Potaczkowa (746 m) i Witów (720 m) to dwa stosunkowo niewysokie, ale bardzo widokowe szczyty położone po zachodniej i wschodniej stronie doliny potoku Porębianka, który przepływa przez wieś Niedźwiedź.
Całą trasę możemy przejść w trakcie jednej wycieczki zaczynając i kończąc w Mszanie Dolnej lub dzieląc ją na dwa krótsze spacery.
Trasa pełnej pętli prowadzi czarnym szlakiem z Mszany Dolnej przez Adamczykową (611 m), Potaczkową (746 m), zbiega zielonym szlakiem do Poręby Wielkiej (obok Parku Wodzickich), następnie przechodzimy drogą do Niedźwiedzie i stąd już bez szlaku polnymi drogami na szczyt Witów (720 m). Schodzimy grzbietem Kociej Górki (602 m) do Mszana Górnej, skąd drogą wracamy do punktu startu.

Całość pętli:

czas przejścia: ok. 6:00 h / odległość: 18,0 km / suma podejść: ok. 630 m

Opis trasy i jej krótszych wariantów: Widoki z Potaczkowej i Witowa koło Mszany Dolnej

Wycieczka na Jasień i Kutrzycę

Jasień i Kutrzyca – to mniej popularne szczyty w Beskidzie Wyspowym, leżące w paśmie przylegającym do Gorców. Oba szczyty rozdziela przełęcz i Polana Skalne, która jest świetnym miejscem widokowym – można stąd podziwiać piękną panoramę – od Beskidu Sądeckiego po Tatry.
Na polankach pod Jasieniem wiosną można zobaczyć kwitnące krokusy, a wczesnym latem storczyki, natomiast jesienią pięknie prezentują się kolorowe bukowe lasy.
Warto dodać, że w okresie wakacyjnym na pobliskiej Polanie Wały działa baza namiotowa.
Na Jasień możemy dotrzeć różnymi szlakami, od strony Mszany Dolnej będzie to trasa z Przysłopia – mało uczęszczana, ale urokliwa. Po drodze znajdziemy kilka punktów widokowych na Gorce i Beskid Wyspowy.
Najnowszą atrakcją w tym rejonie jest ciekawa instalacja – zagórzańska „sercówka” – monidło do zdjęć inspirowane zagórzańską parzenicą. Znajduje się ono na Polanie Nowej, przy żółtym szlaku z Lubomierza na Jasień.

Opis trasy z Przysłopia: Jasień i Kutrzyca z Przysłopia

Opis trasy od strony Półrzeczek: Jesienny spacer na Kutrzycę i Jasień

Park dworski hrabiów Wodzickich

Park Wodzickich w Porębie Wielkiej to piękne miejsce na spacery i wycieczki przyrodnicze, edukacyjne i rekreacyjne. Teren parku ma ok. 19 ha powierzchni, znajduje się pod opieką Gorczańskiego Parku Narodowego. Można tu podziwiać m.in. cenny drzewostan (lipy, jesiony, wiązy, dęby) – spośród rosnących tu ok. 1000 drzew 14 ma status pomników przyrody. Są one miejscem gniazdowania wielu gatunków ptaków. Odnowione stawy dworskie zamieszkują płazy – m.in. żaby trawienne i traszki grzebieniaste, w pobliżu stawów gnieżdżą się kaczki krzyżówki i tracze nurogęsi.
Parkowe łąki są bardzo atrakcyjne florystycznie – wczesną wiosną można podziwiać kwitnące krokusy, latem lilie złotogłów i mieczyki dachówkowate.
Ponieważ większość budynków została spalona w styczniu 1945 roku, dzisiaj z oryginalnych zabudowań dworskich można zobaczyć niewiele, m.in. wozownię, czyli dawny lamus z XVIII wieku.
W miejscu, gdzie stała dawna oficyna dworska wybudowano budynek, w którym mieści się obecnie Ośrodek Edukacyjny GPN.

Park najlepiej zwiedzać poruszając się po alejkach i wyznaczonych przystankach ścieżki edukacyjnej „Park dworski hrabiów Wodzickich i góra Chabówka”. Trasa ma 3 km długości i składa się z dwóch etapów. Jej przejście zajmuje ok. 3,5 godziny.
Więcej informacji: Park podworski hrabiów Wodzickich

Willa, muzeum Orkanówka

Orkanówka to dom Władysława Orkana, a obecnie muzeum biograficzne pisarza. Znajduje się  w Porębie Wielkiej – w przysiółku Zagronie na zboczu Pustki, przy zielonym szlaku z Niedźwiedzia na Turbacz.
Pisarz rozpoczął budowę domu w 1903 r. po otrzymaniu honorarium literackiego. Orkanówka została wybudowana w stylu witkiewiczowskim. Wewnątrz zgromadzono pamiątki dokumentujące życie i twórczość pisarza, ale też sprzęt gospodarczy typowy dla górali zagórzańskich. Wśród pomieszczeń jest m.in. gabinet Orkana, pokój jego matki – Katarzyny Smreczyńskiej oraz kuchnia, w której zobaczyć można wyposażenie Zagórzan.
Do Muzeum prowadzi aleja utworzona z jaworów, które posadził osobiście Orkan jako podziękowanie za szczęśliwy powrót z I wojny światowej. Przed aleją stoi kapliczka ufundowana przez jego matkę.
Przed budynkiem znajduje się drewniana rzeźba przedstawiająca postać siedzącego Orkana, która została tu umieszczona w 1975 r. z okazji setnych urodzin pisarza.

Szczegółowy opis: Orkanówka – Muzeum Biograficzne Władysława Orkana

Muzeum można zwiedzać od wtorku – soboty – w godz. 9-17.

Kompleks górski Ostoja Koninki i kolej na Tobołów

Koninki to turystyczno – wypoczynkowa miejscowość położona na obrzeżach Gorczańskiego Parku Narodowego oferująca całoroczne atrakcje. Największym ośrodkiem wypoczynkowym Koninek jest Ostoja Górska Koninki. Zimą popularna jest trasa narciarska, która poprowadzona jest po stoku Tobołowa (ma 1400 m długości). Latem – trasy zjazdowe dla kolarzy górskich, trenujących freeride, znajdujące się na stokach Tobołowa i Tobołczyka.
Zarówno narciarze, rowerzyści, jak i turyści mogą wyjechać na szczyt Tobołowa „oryginalnym” jednokrzesełkowym wyciągiem, a stamtąd podejść na polanę Suhora, gdzie znajduje się obserwatorium astronomicznego (najwyżej położone w Polsce) i dalej do Schroniska na Starych Wierchach lub na szczyt Turbacza.
Opis trasy na Turbacz: Turbacz z Koninek

Informacje stacji Koninki: Ostoja Górska Koninki

Panorama z Turbaczyka

Turbaczyk (1078 m) to jeden z gorczańskich szczytów znajdujący się w grzbiecie odchodzącym od Turbacza w kierunku północnym. Pod jego szczytem, na jego północnych i zachodnich zboczach, znajduje się piękna i bardzo widokowa polana również o nazwie Turbaczyk. Można z niej podziwiać bardzo szeroką panoramę Beskidu Wyspowego – od Lubonia Wielkiego, przez Szczebel, Lubogoszcz, Ćwilin, Mogielicę i Kudłoń w Gorcach.
Polana ma także dużo walorów botanicznych – wiosną można podziwiać kwitnące krokusy, a wczesnym latem kilka gatunków storczyków. Turyści znajdą tu ławostół oraz tablicę informacyjną z opisaną panoramą. Miejsce znajduje się na terenie Gorczańskiego Parku Narodowego.
Opisana trasa wycieczki: Z Koniny do Koninek przez Czoło Turbacza i Turbaczyk

Kudłoński Baca

Kudłoński Baca to imponująca, jedna z największych w Gorcach wychodnia skalna o wysokości ok. 16 m. Znajduje się on na północnych zboczach Kudłonia, przy czarnym szlaku prowadzącym z Lubomierza na szczyt Kudłonia (1274 m), na terenie Gorczańskiego Parku Narodowego.
Z wychodnią związanych jest kilka ciekawych legend. Wg jednej z nich ten ogromny głaz zrzucił czart, który chciał nim zniszczyć kościół w Ludźmierzu, ale kiedy usłyszał bijące na Anioł Pański dzwony kościelne stracił diabelskie siły i upuścił go pod Kudłoniem. Wg innej legendy jest to zamieniony w kamienny obelisk zły baca, który oszukiwał i źle traktował swoich juhasów oraz okolicznych gospodarzy.
Więcej informacji: Kudłoński Baca

Widokowe polany Kudłonia

Kudłoń o wysokości 1274 m n.p.m. jest jednym z najwyższych szczytów w Gorcach. Jego wyróżnikiem są liczne polany – ślady działalności pasterskiej Wołochów,  znajdujące się przy trasach prowadzących na szczyt. Wiosną te podszczytowe polany pokrywają się pięknymi dywanami kwitnących krokusów, natomiast wczesnym latem można podziwiać storczyki.
Szczyt nie należy do najbardziej popularnych wśród turystów, można go zatem bez wahania polecić osobom szukającym tras urokliwych i mniej zatłoczonych.
Na Kudłoń można wejść m.in. czarnym szlakiem z Lubomierza (prowadzi obok Kudłońskiego Bacy) lub czarnym szlakiem z Koniny.
Ciekawą propozycją jest krótka pętla, która rozpoczyna się na Polanie Trusiówka w Dolinie Kamienicy, jej trasa przebiega przez szereg pięknych o każdej porze roku polan. Oprócz pięknych panoram Gorców, Tatr i Beskidu Wyspowego, po drodze zobaczyć można też wiele bacówek i ciekawostek przyrodniczych.
Trasa (całość na terenie GPN): wejście szlakiem niebieskim przez Dolinę Kamienicy (koło Papieżówki), dalej zielonym przez Polanę Stawieniec na polanę Gorc Troszacki, zejście żółtym przez polany, Adamówka, Podskały i Jaworzynka.
Opis trasy: Na Kudłoń przez Polanę Stawieniec:

Dolina Kamienicy i “Papieżówka”

“Papieżówka“ to niewielka polana, na której stoi drewniany szałas w Dolinie Kamienicy, w którym w 1976 r. przez kilka tygodni mieszkał Karol Wojtyła jeszcze jako metropolita krakowski. Przed budynkiem znajduje się stół i ławy, tablica informacyjna oraz pamiątkowy kamień.
Trasa wycieczki zaczyna się przy polanie Trusiówka we wsi Rzeki. Wzdłuż potoku prowadzi wygodna, asfaltowa i bezpieczna droga, można ją przejechać nawet wózkiem dziecięcym. Poprowadzona jest tędy ścieżka edukacyjna „Dolina Kamienicy” o długości ok. 4 km.
Po drodze mijamy kaskady rzeki, oczka wodne i stawy, z drewnianych pomostów można obserwować zamieszkujące je płazy.
Papieżówka znajduje się na terenie Gorczańskiego Parku Narodowego.

Schronisko na Starych Wierchach

Stare Wierchy i stojące tu schronisko PTTK to bardzo popularny kierunek wycieczek o każdej porze roku. Dla wielu turystów schronisko jest celem samym w sobie, a dla wędrujących na Turbacz miejscem dogodnego odpoczynku. Najbardziej popularna trasa prowadzi z Rabki Zdroju czerwonym szlakiem przez Maciejową, ale jest to ok. 3 godziny marszu w jedną stronę. Najkrótsze wejście to zielony szlak z Obidowej, ale można też dotrzeć to od „zagórzańskiej” strony z Koninek przez Tobołów, gdzie możemy skorzystać z wyciągu krzesełkowego i dalej przejść spacerem w 1:20 h lub żółtym szlakiem z Poręby Górnej (ok. 1:40 h).
Fragmenty trasy opisane w artykułach:
Maciejowa i Stare Wierchy zimą
Maciejowa i Stare Wierchy

Turbacz – najwyższy szczyt Gorców

Turbacz (1310 m n.p.m.) to najwyższy szczyt Gorców, zaliczany jest do Korony Gór Polski. Góra należy do jednych z najpopularniejszych kierunków turystycznych w Beskidach – wiosną przyciąga amatorów kwitnących krokusów, zimą narciarzy biegowych korzystających z atrakcyjnej trasy narciarstwa biegowego z Obidowej, latem wędrowców i rowerzystów. Niewątpliwym atutem Turbacza jest stojące pod szczytem schronisko, przy którym jest największy w Gorcach węzeł szlaków turystycznych. Bogactwo szlaków sprawia, że Turbacz należy do tej kategorii szczytów, który można zdobywać wielokrotnie i różnymi wariantami tras, co pozwala nie tylko urozmaicić wędrówkę, ale też poznać wiele ciekawych miejsc.

Ponieważ szczyt oraz stojące pod nim schronisko turystyczne znajdują się poza obszarem ochrony Gorczańskiego Parku Narodowego, więc odpowiednio wybierając trasę dojścia można tu również przyjść z czworonogiem (zobacz: Na Turbacz z psem).

Więcej o atrakcjach i ciekawych miejscach na Turbaczu w artykule: Turbacz – najwyższy szczyt Gorców

Zagórzańskie drogi na Turbacz

Na najwyższy szczyt Gorców Turbacz (1310 m) prowadzi bardzo wiele szlaków.

Od strony północnej, czyli od Zagórzan, mamy do wyboru kilka bardzo ciekawych dróg.

Z Koninek przez Tobołów

Wyjeżdżamy kolejką lub wchodzimy zielonym szlakiem na Tobołów, skąd nadal zielonym szlakiem przez Suhorę (1000 m), gdzie znajduje się najwyżej położone w Polsce Obserwatorium Astronomiczne, podchodzimy na Obidowiec (1106 m). Tu spotykamy czerwony szlak ze Starych Wierchów, którym idziemy w górę, mijamy miejsce katastrofy lotniczej z 1973 r, wzniesienie Rozdziele (1186 m) i docieramy do miejsca, gdzie szlak czerwony skręca w prawo bezpośrednio na szczyt Turbacza. Możemy też iść dalej za szlakiem rowerowym na skraj Hali Turbacz. Jeżeli nie planujemy zejścia przez Czoło Turbacza lub Przełęcz Borek, to warto podejść w głąb polany skąd rozciąga się wspaniały widok na otoczenie Doliny Kamienicy oraz do Szałasowego Ołtarza i Diabelskiego Kamienia (patrz opis ciekawostek Turbacza). Z Hali Turbacz do schroniska pozostaje 20 minut drogi.
Szczyt Turbacza znajduje się powyżej schroniska, prowadzi tam czerwono oznakowana ścieżka, podejście zajmie nam ok. 10 minut.

Aby zamknąć wycieczkę w pętlę możemy do Koninek wrócić niebieskim szlakiem przez Czoło Turbacza i polanę Średnie (opis poniżej) lub zielonym przez Turbaczyk (opis poniżej).

Licząc od górnej stacji kolejki na Tobołów: czas przejścia: ok. 2:20 h / odległość: 6,7 km / suma podejść: ok. 420 m.

Licząc z Koninek: czas przejścia: ok. 4:00 h / odległość: 8,9 km / suma podejść: ok. 750 m.

Z Koninek przez polanę Średnie i Czoło Turbacza

Niebieskim szlakiem, dnem doliny idziemy na Oberówkę, szlak skręca ostro w prawo i miejscami bardzo stromym podejściem przez las wchodzimy na grzbiet Suchego Gronia (1043 m). Idąc prawie płaskim terenem mijamy polanę Średnie i znów stromym podejściem wchodzimy przez widokową polanę na szczyt Czoło Turbacza (1259 m). Przechodzimy przez Halę Turbacz, skąd rozciąga się wspaniały widok na otoczenie Doliny Kamienicy. Na polanie mijamy Diabelski Kamień i Szałasowy Ołtarz, a dalej przez las, w 20 minut, docieramy do Schroniska PTTK na Turbaczu.
Szczyt Turbacza znajduje się powyżej schroniska, prowadzi tam czerwono oznakowana ścieżka, podejście zajmie nam ok. 10 minut.

Aby zamknąć wycieczkę w pętlę możemy do Koninek wrócić czerwonym i dalej zielonym  szlakiem przez Tobołów (opis powyżej) lub zielonym przez Turbaczyk (opis poniżej).

Z Koninek niebieskim szlakiem: czas przejścia: ok. 3:00 h / odległość: 6,4 km / suma podejść: ok. 670 m.

Z Koninek lub od Willi Orkanówka zielonym szlakiem przez Turbaczyk

Z Koninek idziemy drogą spacerową (stokową) w kierunku Koniny, gdzie spotykamy zielony szlak z Niedźwiedzia przez Orkanówkę. Tu skręcamy i w górę zielonym szlakiem podchodzimy na Turbaczyk, skąd możemy podziwiać piękną panoramę Beskidu Wyspowego. Dalej zielonym szlakiem przez las wchodzimy kolejno na polanę Solnisko, Wierch Spalone (191 m), Kopieniec (1080 m) i widokową polanę Czoło Turbacza. Stąd jeszcze podejście na szczyt Czoło Turbacza (1259 m). Przechodzimy przez Halę Turbacz, skąd rozciąga się wspaniały widok na otoczenie Doliny Kamienicy. Na polanie mijamy Diabelski Kamień i Szałasowy Ołtarz, a dalej przez las, w 20 minut, docieramy do Schroniska PTTK na Turbaczu.
Szczyt Turbacza znajduje się powyżej schroniska, prowadzi tam czerwono oznakowana ścieżka, podejście zajmie nam ok. 10 minut.

Aby zamknąć wycieczkę w pętlę możemy do Koninek wrócić czerwonym i dalej zielonym szlakiem przez Tobołów (opis powyżej) lub niebieskim przez Czoło Turbacza i polanę Średnie (opis powyżej).

Z Koninek lub z Orkanówki zielonym szlakiem przez Turbaczyk: czas przejścia: ok. 3:50 h / odległość: 9,3 km / suma podejść: ok. 820 m.

Z Koniny przez Przełęcz Borek

Czerwonym szlakiem spacerowym idziemy dnem doliny potoku Konina, i dalej drogą stokową na Przełęcz Borek (1009 m). Z przełęczy żółtym szlakiem trawersując południowe zbocza Mostownicy (1251 m) wychodzimy na Halę Turbacz, skąd rozciąga się wspaniały widok na otoczenie Doliny Kamienicy. Na polanie mijamy Diabelski Kamień i Szałasowy Ołtarz, a dalej przez las, w 20 minut, docieramy do Schroniska PTTK na Turbaczu.

Szczyt Turbacza znajduje się powyżej schroniska, prowadzi tam czerwono oznakowana ścieżka, podejście zajmie nam ok. 10 minut.

Z Koniny przez Przełęcz Borek: czas przejścia: ok. 3:15 h / odległość: 9,0 km / suma podejść: ok. 630 m

Z Lubomierza przez Kudłoń

W Lubomierzu przy kościele ruszamy czarnym szlakiem wprost w kierunku Kudłonia. Po drodze mijamy Kudłońskiego Bacę i nieco dalej zalesiony szczyt Kudłonia (1267 m). Dalej żółtym szlakiem schodzimy przez widokową polanę Pustak i Przysłopek na Przełęcz Borek (1009 m). Z przełęczy żółtym szlakiem trawersując południowe zbocza Mostownicy (1251 m) wychodzimy na Halę Turbacz, skąd rozciąga się wspaniały widok na otoczenie Doliny Kamienicy. Na polanie mijamy Diabelski Kamień i Szałasowy Ołtarz, a dalej przez las, w 20 minut, docieramy do Schroniska PTTK na Turbaczu.

Szczyt Turbacza znajduje się powyżej schroniska, prowadzi tam czerwono oznakowana ścieżka, podejście zajmie nam ok. 10 minut.

Czas przejścia: ok. 5:20 h / odległość: 13,3 km / suma podejść: ok. 1000 m.

Z Rzek przez Kudłoń

Z Rzek, a praktycznie z Przełęczy Przysłop, żółtym szlakiem wchodzimy grzbietem Kudłonia przez widokowe polany Jaworzynka, Podskały, Adamówka i Gorc Troszacki. Mijamy zalesiony szczyt Kudłonia (1267 m) i dalej żółtym szlakiem schodzimy przez widokową polanę Pustak i Przysłopek na Przełęcz Borek (1009 m). Z przełęczy żółtym szlakiem trawersując południowe zbocza Mostownicy (1251 m) wychodzimy na Halę Turbacz, skąd rozciąga się wspaniały widok na otoczenie Doliny Kamienicy. Na polanie mijamy Diabelski Kamień i Szałasowy Ołtarz, a dalej przez las w 20 minut docieramy do Schroniska PTTK na Turbaczu.

Szczyt Turbacza znajduje się powyżej schroniska, prowadzi tam czerwono oznakowana ścieżka, podejście zajmie nam ok. 10 minut.

Czas przejścia: ok. 5:00 h / odległość: 13,0 km / suma podejść: ok. 910 m.

Z Rzek Doliną Kamienicy i przez Przełęcz Borek

Z Rzek (parking na polanie Trusiówka) idziemy niebieskim szlakiem dnem Doliny Kamienicy, mijamy Papieżówkę i wchodzimy na Przełęcz Borek (1009 m). Z przełęczy żółtym szlakiem trawersując południowe zbocza Mostownicy (1251 m) wychodzimy na Halę Turbacz, skąd rozciąga się wspaniały widok na otoczenie Doliny Kamienicy. Na polanie mijamy Diabelski Kamień i Szałasowy Ołtarz, a dalej przez las w 20 minut docieramy do Schroniska PTTK na Turbaczu.

Szczyt Turbacza znajduje się powyżej schroniska, prowadzi tam czerwono oznakowana ścieżka, podejście zajmie nam ok. 10 minut.

Czas przejścia: ok. 4:40 h / odległość: 12,9 km / suma podejść: ok. 600 m.

Oprócz tras prowadzących na Turbacz od strony „Zagórzańskich Dziedzin” jest jeszcze bardzo wiele innych możliwości zdobycia najwyższego szczytu Gorców, np. z Rabki Zdroju, Obidowej, Nowego Targu, Przełęczy Knurowskiej, itd.